Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 278

Oft og tíðum er sagnfræðingurinn ekki aðeins að skrifa fyrir aðra fræðimenn,
heldur stóran hóp almennings, en það er ekki hið sama og skrifa það sem flestir
vilja lesa.11 Sagan á ekki að vera einkamál fræðimannanna, sem gætu hæglega bj'ggt
niðurstöður sínar á endalausum töflum og súluritum, eða skrifað langan og mikinn
texta, allt eftir hvað við á. Sagnfræðingur þarf því að átta sig á fyrir hvern hann er
skrifar, hvort hann skrifar fyrir aðra fræðimenn eða almenning, jafnvel upplýsta
áhugamenn sem vilja fá að vita hver niðurstaðan er og hvernig hún fannst. Til
að koma niðurstöðum sínum skilmerkilega frá sér hlýtur að vera nauðsynlegt
fyrir sagnfræðinginn að geta skrifað á skiljanlegu og skýru máli, án þess þó að
slá af fræðilegum kröfum. Þessi þátmr fræðanna tengir sagnfræði listinni; getur
sagnfræðingur skrifað áhugaverðan og aðgengilegan texta án þess að vera einhvers
konar skáld?
Rökstyðja má, hvort sem sagnfræðingur hefur hug á að vera greinandi og vísinda-
legur eða upphafinn og skáldlegur, að það sé honum í hag að ráða við tungu-
málið. Allur texti hlýmr að eiga sér dýpri og fjölbreyttari merkingu en í fyrsm sýnist.
Þórarinn Eldjárn, rithöfundur, hefur velt fyrir sér hvort skáld og sagnfræðingar búi
ekki sitt hvoru megin landamæra, jafnvel tiltölulega óljósra, sem sameina um leið
og þau aðskilja.12 Allir sem áhuga hafa, ættu að geta notið sagnfræðitexta, rétt eins
og lista, Gunnar Karlsson sagnfræðingur, orðar það þannig að list og sagnfræði
séu í eðli sínu alþýðleg. „Ef sagnfræðingar stefna að einhverju marki með iðju
sinni er það ekkert annað en að segja almenningi sögu, honum til fróðleiks og
skemmmnar."13
Sagnfræðilegar skáldsögur - mikilvægi frásagnarinnar
Hjá fjölmörgum hefur áhugi á sögu og sagnfræði kviknað við lesmr sagnfræðilegra
skáldsagna. Sjálfur gleypti ég í mig sögurnar um Hróa hött, og meðal uppáhalds-
höfunda voru Walter Scott og H. Rider Haggard að ógleymdum Hafldóri Laxness
og hinum óþekkm höfundum Islendingasagnanna. Fljódega áttaði ég mig á að þær
voru ekki endilega sannleikanum samkvæmt, frjálslega var farið með persónur,
staðsetningar og atburði en áhuginn var kviknaður. Metsöluhöfundurinn og sagn-
fræðingurinn Arnaldur Indriðason sagði að með því að skrifa skáldsögu mætti „ . • ■
leika sér með veruleikann með því að snúa aðeins upp á hann.“14 Anna Agnarsdótdr,
sagnfræðingur, hefur lýst hvernig viðhorf hennar ril sögulegra skáldsagna breytdst
að námi loknu, það sem hafði verið líf hennar og yndi í æsku gat hún með engu
mód notið lengur.15 Sagnfræðingurinn hefur auðvitað ekki leyfi til að snúa upp a
11 Gunnar Karlsson, „Vísindaleg list eða listræn vísindi“, NJ saga 4 (1990), bls. 85.
12 Þórarinn Eldjárn, „Ljúgverðugleiki“, Hvað er sagnfrœði?: rannsóknir og tniðlun: jyrirlesturfrá hádegisfundi
Sagnfmðingafélags Islands 2006-2007, ritstj.: Guðbrandur Benediktsson og Guðni Th. Jóhannesson
(Reykjavík 2008), bls. 7.
13 Gunnar Karlsson, „Vísindaleg list eða listræn vísindi“, bls. 85.
14 „Eg skrifa alvöru bókmenntir“, Fréttablaðið, 29. október 2011, bls. 26.
15 Anna Agnarsdóttir, „I fótspor feðranna. Ævisögubrot kvensagnfræðings á síðari hluta 20. aldar“,
íslenskir sagnfmðingar 2. bindi (Reykjavík 2002), bls. 168.
278