Sagnir - 01.06.2016, Page 80
dæmi eru einkum sótt til Þýskalands og Bretlands um það sem til framfara horfði
við rekstur borgarsamfélaga og ekki einungis þeirra sem stjórnað var af jafnaðar-
mönnum. I greinunum er víða komið við, en bygging verkamannabústaða og leigu-
húsnæðis, fyrir þá sem ekki hefðu ráð á að byggja var þar í brennidepli, sem og
heilbrigðis- og hreinlætismál s.s. almenningsbaðstaðir og læknaþjónusta.24
Stefna Alþýðuflokks, sem hafði tekið við útgáfu Dagsbnínar í ágúst 1917, var
algerlega skýr á þessum tíma þótt hann hafi samþykkt bráðabirgðahúsin sem
neyðarúrræði. Fulltrúar Alþýðuflokksins töldu að byggja bæri góð og varanleg
steinhús fyrir þá sem ekki hefðu ráð á að byggja sjálfir.25 Konur létu einnig í ljós
mikla andúð á málinu og sú óánægja birtist í Kvetmablaðinu. „Að byggja skúra
handa okkar húsvillta fólki og ekki annað“26, var alls ekki boðlegt. Kvennablaðið
taldi raunar að bygging verkamannahúsa ætti ekki að vera verkefni bæjarfélagsins
heldur á hendi félagasamtaka eða einstakra iðnaðarmanna og vísuðu gjarnan til
fordæmis Svía, þar sem t.d. hlutafélagið „Verkamannaheimili Stokkhólms“ hafði
bætt úr skorti á góðum og hollum íbúðum handa verkafólki. Frumkvæði að þvi
átti fröken Agnes Lagerstedt, sem var stofnandi hlutafélagsins ásamt áhugasömum
bæjarbúum.27 Kvenfélög beittu sér mjög að líknarmálum og sjálfboðaliðastarfi a
þessum tíma í anda frjálslyndisstefnu og virðast viðhorf þeirra til byggingamála
hafa verið reist á svipuðum grunni.
Kvennablaðið hafði áður fjallað um húsnæðisvanda og fólksflutninga28 og sett
fram ýmsar tillögur í menntamálum og heilbrigðismálum og var blaðið að ýmsu
leyti brautryðjandi í umræðu um heilbrigðis- og velferðarmál barna og barna-
fjölskyldna.29
Skortur á innfluttu byggingarefni vegna heimsstyrjaldar var h'klega ein ástæðan
fyrir því að byggt var til bráðabirgða. I Morgunblaðinu var viðruð sú hugmynd að byggj3
ætti næstu hús að mestu úr innlendu efni en ekki innfluttu þ.e. að hlaða úr höggnu
grjóti og tyrfa þakið líkt og tíðkaðist í torfbæjum. Þetta atvinnubótaverkefni30 mætti
framkvæma utan bæjarmarka til þess að komast hjá kröfum byggingareglugerðan
Steinsteypt hús fyrir „húsvilt og húsvana“31 fólk innan bæjarmarka Reykjavíkur,
sem talsmenn minnihluta bæjarstjórnar létu sig dreyma um, voru ekki á dagskra
enn.
Staðarval húsanna var gagnrýnt eins og áður er getið en aðstæðum við húsin
24 „Framfaraborgir“, Dagsbrún, 14. september 1918, bls 87, 23. sept. 1918, „Framfaraborgir frh.“, bls. 91,
og 28. september 1918, „Framfaraborgir frh.“, bls. 93,12. október 1918, „Framfaraborgir frh.“, bls. 97
og 19. október 1918, „Framfaraborgir nl.“, bls. 99.
25 Húsnæðisleysið í Reykjavík“, Dagsbrún 22. júlí 1918, bls. 73 og „Húsnæðisleysið“, 3. ágúst 1918, bls. 77.
26 „Verkamannaheimili“, Kvennabladið 15. júlí 1917, bls. 43.
27 „Verkamannaheimili Stockholms“, Kvennablaðió, 12. október 1916, bls. 76
og „Verkamannaheimili“, 15. júlí 1917, bls. 43.
28 „Húsnæðisleysið og fólksleysið“ Kvennablaðið, 1. nóvember. 1916,, bls. 81-82.
29 Auður Styrkársdóttir, „Upphaf velferðarríkis: Konur í bæjarstjórn Reykjavíkur“, bls. 303.
30 Morgunblaðið 28. nóvember 1917, bls. 2.
31 Dagsbrún, 18. ágúst 1918, bls. 81.
80