Sagnir - 01.06.2016, Blaðsíða 219

Lesa má nokkurra samsvörun við fiskveiðistefnu ríkisstjórnarinnar og hinar sjö
fiskveiðistjórnunaraðferðir Andersons í fljótu bragði, en þó ekki að öllu leyti. Hin
nýja ríkisstjórn stefndi að því að skipa nefnd til að vinna að úrbótum á fiskveiði-
stjórnunarkerfinu i samráði við helstu hagsmunaaðila í sjávarútvegi. En aðeins
úminn gat leitt í ljós hverju nefndin áorkaði í þessum stefnumálum og hvernig
þeim yrði framfylgt. Fiskveiðistjórnunarkerfið sem hafði verið í gildi frá ársbyrjun
1986 átti að renna út á miðnætti 31. desember 1987. Það var því ekki ýkja langur
ú'tni til stefnu.
Spilin lögð á borðið árið 1987
Hjólin fóru að snúast í ágústmánuði 1987 þegar sjávarútvegsráðuneytið óskaði
eftir skýrslu um áhrif kvótakerfisins árin 1984 til 1986. Skýrsluna vann Þjóðhags-
stofnun ásamt sérfræðingum við Raunvísindastofnun og viðskiptadeild Háskóla
Islands og lögðu höfundar hennar sjálfstætt mat á áhrif kvótakerfisins. Skýrslan var
fullunnin 30. september en hún var nokkurs konar bráðabirgðaskýrsla, kynnt sem
fylgiskjal með nýja frumvarpinu á Alþingi.6 Einungis verður skoðaður umdeildasti
filuti skýrslunnar sem sneri að kvótaviðskiptum, en sá hagnaður sem fékkst fyrir
þau viðskipti gat virst stangast verulega á við sameignarákvæðið. Ástæðan var sú
að kvóti var og er óveiddur lifandi syndandi fiskur í sjónum en hver á hann og hver
ætti að njóta ágóðans af honum?
Ragnari Árnasyni fiskihagfræðingi var falið að varpa ljósi á efnahagsleg áhrif
kvótakerfisins, sérstaklega kvótavirðismatið sem kallaði fram hörð viðbrögð fólks.
Kvótavirði afla var í grundvallaratriðum margfeldi markaðsverðs hverrar kvóta-
emingar og afla, en sá mælikvarði var að mati Ragnars mikilsverður á þjóðhagslegan
afiata af útgerð. Forsenda ábatans var svo nægjanlega virkur markaður fyrir
kvótaviðskipti. Þau gögn sem notuð voru bentu eindregið til þess að kvóta-
tuarkaðurinn væri vel virkur. Þá námu t.d. færslur kvóta á milli skipa á tímabilinu
1984-1986 um 10% af heildarafla og allt að 25% úthlutaðs kvóta. Um 70% lcvóta-
Uðskiptanna voru á milli útgerðarfyrirtækja, en það benti til nokkurrar hagræðingar
1 tekstri þeirra. Viðskiptin voru ennfremur stöðugt víðtækari og mynduðu nokkurs
^°nar þéttofið net á milli landshluta. Hagnaður útgerða var þó allhár eða á bilinu
^>1-1,8 milljarðar króna árið 1984, 2,1—3 milljarðar króna árið 1985 og svo 2,7—3,8
^lUjarðar árið 1986.7 Tekið skal fram að kvóti var hvorki seldur né leigður út af
Itlou opinbera, heldur var honum úthlutað endurgjaldslaust til skipaeigenda á því
ttvnabili sem hér er til umfjöllunar.
Hinn 2. september sendi ríkisstjórnin öllum þingflokkum og öllum helsm
■'tofnunum í sjávarútvegi bréf þar sem óskað var eftir því að sérútvalið fólk yrði
°sið í samráðsnefnd til að undirbúa frumvarp til laga um stjórn fiskveiða. Fyrsti
6 ^lþingistiðindi 1987-1988, A 2, d. 1067.
7 ^þingistiðindi 1987-1988, A 2, d. 1100. Kvótaviðskipá áttu sér stað einkum með þrennum hætti: 1. Greitt
Var fyrir kvóta á milli útgerða með peningum. 2. Kvótategundum var skipt á milli útgerða sem hét öðru orði
j°fn skipti. 3. Kvóú var seldur milli byggðarlaga gegn skilyrði um löndun í viðkomandi byggðarlagi, þá var
e°durgjaldið oft hlud afla til eigin nota í stað beinharðra peninga. Sjá: Aiþingistíðindi 1987-1988, A 2, d. 1110.
219