Skagfirðingabók - 01.01.2011, Page 8

8
SKAGFIRÐINGABÓK
starfs ævina, sem dagskrárfulltrúi,
dag skrárstjóri og loks útvarpsstjóri í
full sautján ár.
I
Andrés Björnsson fæddist í Krossa nesi
í Vallhólmi 16. mars 1917. For eldrar
hans voru Björn Bjarnason, lengst
bóndi í Brekku hjá Víðimýri, og
seinn i kona hans, (Ingibjörg) Stef anía
Ólafsdóttir. Bæði voru þau skagfirsk
að uppruna, raunar bæði fædd í Sléttu-
hlíð. – Björn fæddist á Skálá árið
1854, lést á Hofi á Höfðaströnd 1926.
Foreldrar hans voru Bjarni Jónsson
(1824–1901) bóndi á Þverá í Hrol-
leifs dal og Hallfríður Sölvadóttir
(1827–1893) sem þar var fædd, en
þau hjónin, Bjarni og Hallfríður, voru
systrabörn. Bjarni bjó á ýmsum
bæjum, en á Þverá í rúma tvo áratugi,
1857–1879. Síðustu árin voru þau
hjón í horninu hjá Birni syni sínum
og létust bæði í Brekku.
Eftir brottför Bjarna og hans fólks
úr Hrolleifsdal fór dalurinn í eyði. Í
áramótahugleiðingu á þjóðhátíðarár-
inu 1974 lýsti Andrés með minnileg-
um hætti för sem hann fór ásamt Ólafi
Bjarna syni sínum inn í Hrolleifsdal, á
ættarslóðir þeirra, – án þess að nefna
berum orðum hver dalurinn er. Þetta
verður glögg dæmisaga úr sambúð
lands og þjóðar, brugðið er upp lif-
andi mynd af lífi, starfi og menningu
fólks í afdal á horfinni öld, „örlögum
þessa nafnlausa fólks sem hafði unað
ævinni svo lengi byrgt inni í þessum
þrönga fjallahring, þessari afskekktu
íslensku byggð, í einmana fegurð,
slunginni hættum og harð neskju.“
(Andrés Björns son: Töluð orð, 86).
Nú segir af Birni Bjarnasyni. Hann
ólst að mestu upp á Þverá sem ein-
birni, þrjú systkini hans dóu ung úr
barnaveiki. Hugur Björns stóð til
lærdóms; hann var um tíma hjá séra
Davíð Guðmundssyni í Felli í Sléttu-
hlíð, síðar á Hofi í Hörgárdal, og nam
hjá honum, m.a. eitthvað í erlendum
málum. Vildi móðir hans að drengur-
inn yrði settur til mennta, en faðirinn
neitaði að ljá máls á því. Árið 1879
brá fjölskyldan búi og fluttist inn í
Skagafjörð. Þar komst Björn í kynni
við Margréti Andrésdóttur Björnsson-
ar í Stokkhólma. Árið 1881 tók Bjarni
faðir hans Löngumýri til ábúðar; ári
síðar kvæntist Björn Margréti og vorið
1884 var ráðið að hann tæki hluta
jarðarinnar á móti foreldrum sínum.
Margrét kona hans lést á því ári. Þau
höfðu eignast son sem Andrés var
heit inn eftir móðurafa sínum; hann
var ekki ársgamall þegar móðir hans
and aðist, fæddur 15. desember 1883.
Segir brátt nánar af þessum eldra
Andr ési Björnssyni.
Björn Bjarnason hélt áfram búskap á
Löngumýri þrátt fyrir hinn bráða
konu missi, til 1887, síðan bjó hann í
Ytri-Svartárdal til 1888, á Hóli í
Tungu sveit til 1892 og eftir það í
Brekku í sautján ár, allt til 1909.
„Björn var gætinn maður og hugsandi
og fór vel með skepnur sínar. Í raun
var hann hneigðari til fróðleiksiðju en
búnaðarstarfa,“ segir í Skagfirskum
ævi skrám. Búskapur hans var aldrei
stór í sniðum, en hann komst þó vel
af. Hann var mannblendinn, hafði
yndi af viðræðum við menn og af öll-
um vel látinn. Honum er svo lýst í
æviskránum að hann væri meðalmaður
á vöxt, frekar grannur, bláeygur og