Skagfirðingabók - 01.01.2011, Page 12

12
SKAGFIRÐINGABÓK
II
Af eldri ættmennum Andrésar er hálf-
bróðirinn Andrés Björnsson kunnast-
ur. Hann lést réttu ári áður en Andrés
yngri fæddist. Þótt þessir bræður yrðu
þannig ekki samtíðarmenn má hik-
laust segja að hinn eldri Andrés hafi
verið örlagavaldur í lífi hins yngra.
Þeir báru ekki aðeins sama nafn, held-
ur varð námsferill þeirra í æsku hlið-
stæður, áhugamál hin sömu og ýmis
líkindi má sjá með þeim. Fyrsta rit
sem Andrés yngri lét frá sér fara var
safn af ljóðum og lausu máli bróður
síns 1940. Því er rétt að fara nokkrum
orðum um Andrés eldra hér.
Hann fæddist sem fyrr var sagt 1883
og missti móður sína á fyrsta ári. Um
uppvaxtarár hans eru litlar heimildir,
en snemma mun hann hafa verið
námgjarn og fullorðinslegur og innlif-
aður í sveitalífið. Hannes Pétursson
ritar í pistlum sínum „Úr skúffu-
horni“ að hann hafi í samræðum við
sóknarprestinn á fermingaraldri hagað
orðum sínum eins og rígfullorðinn
maður. Líka er sagt að eitt sinn er
Andr és bjó á Hóli í Tungusveit með
föður sínum kom þangað séra Hálfdan
Guðjónsson sem þá þjónaði Goðdala-
prestakalli „og stóð Andrés þá, átta
eða níu vetra gamall sveinn, úti á hlaði
með hendur í buxnavösum, horfði
hnókinn fram að Grímsstöðum í
Svart árdal og sagði við prestinn þegar
þeir höfðu heilsazt: „Ég hygg að
Gríms staðatún verði mjög svo snöggt
í ár.““ (Skagfirðingabók, VI, 144).
Þetta minnir á það sem Árni Pálsson
prófessor segir í einu ritgerðinni sem
til er um Andrés og stendur fyrir fram-
an Ljóð og laust mál, að hann hafi litið
„á flesta hluti frá sjónarmiði greinds
sveitamanns. Áhugamál hans voru
áhuga mál bóndans.“ En hneigð hans
til náms og hæfileikar til andlegrar
iðju urðu til þess að hann komst til
mennta, sem fágætt var um syni
fátækra bænda. Ekki er vafi á að faðir
hans hefur af öllum mætti stutt að því,
enda séð rætast í syninum eigin æsku-
drauma um skólanám sem urðu að
engu. Á sautjánda ári tók Andrés inn-
tökupróf í Lærða skólann í Reykjavík
og settist í annan bekk árið 1900.
Síðan las hann eitt ár utan skóla en
lauk stúdentsprófi vorið 1905. Í skóla
höfðu gáfur hans vakið athygli og ekki
síst varð hann kunnur sem einn allra
slyngasti hagyrðingur skólans. Um
haustið hélt hann til Kaupmannahafn-
ar og hóf nám í norrænum fræðum við
Háskólann. Hann var vinsæll af fé-
lögum sínum í Höfn, eins og grein
Árna Pálssonar vottar. Einnig getur
Jakob Jóhannesson Smári þess að
Andr és hafi verið „ákaflega skemmti-
legur og gamansamur félagi. Þegar
hann heimsótti okkur, hafði hann til
siðs að taka af sér skóna, leggjast upp í
sófa og segja lygasögur. Þær byrjuðu
gjarnan svona: „Þegar ég sat yfir fé
föður míns, sem er nú forresten það
vænsta fé sem ég hef séð – “. Og svo
kom sagan.“ (Matthías Johannessen:
M Samtöl II, 95).
Andrés lauk ekki háskólaprófi og
sneri heim frá Kaupmannahöfn 1910.
Næstu ár fékkst hann við sitt af hverj u,
ritstjórn og blaðamennsku, meðal
ann ars var hann ritstjóri Vísis um skeið
1915, og jafnan þingskrifari um þing-
tímann. Einnig lagði hann stund á
leiklist og þótti góður áhugaleikari.
Þá samdi hann ásamt fleirum revíuna