Skagfirðingabók - 01.01.2011, Qupperneq 107

ÞJÓNUSTAN OG ÍGANGSFÖTIN
stoppa þurfti í sokkaplöggin og
ígangs klæðin og þvoðu þau þegar
ástæða var til. Þau gátu verið erfið í
þvotti og oft þurfti að berja óhreinindi
úr þeim. Sögur af sjálfstandandi bux­
um og treyjum sem héldu lagi eigand­
ans eru broslegar, en það er óvíst að
eigendunum hafi verið hlátur í hug
þegar svo var komið.23
Að þvotti loknum voru böslin lögð á
heita hlóðasteina og buxur, peysur og
treyjur hengdar á snúru. Sama var að
segja um smábarnafatnað og bleyjur.
Það þótti þjóðráð að setja nýja sokka
og buxur undir lakið til að slétta úr
þeim. Gott þótti að hafa stag eða
stöng, yfir rúminu til að hengja fötin
sín á24 eða snaga við baðstofudyrnar og
sumir höfðu hanka eða lista, svokall­
aðan létta, yfir rúminu til að toga í
þegar risið var úr rekkju og hengja föt
á yfir nóttina. Þau virðast reyndar hafa
verið hengd allstaðar þar sem friður
var með þau. Sagan af Sigurði trölla á
Fannlaugarstöðum lýsir þessu vel. Að­
komuprestur var leiddur til baðstofu
sem var portbyggð. Svo hagaði til að
þverbiti var um hana miðja í mittis­
hæð til að halda húsinu saman. Var
ýmist farið undir eða yfir bitann.
Sigurður skreið undir bitann … en
presti … þótti það heldur óárennilegt
og kaus að fara yfir hann. Grillti þá
Sigurður í einhverja flík á bitanum,
sem hann þóttist viss um, að væru
spjar ir af kvenfólkinu. Kippir hann
nú í flíkina af meginafli og kallar upp
hátt og snjallt um leið: „Hefi ég ekki
bannað ykkur, stúlkur, að hengja af
ykkur druslurnar á bitann, þegar al­
mennilegt fólk er komið.“25
Það reyndist vera jakkalaf prests, sem
Sigurður reif nærri af við tiltektina.
Skófatnaður náði varla að þorna yfir
nóttina. Ágætt var að bera tólg á
skinnskó til að þeir hörðnuðu ekki.
Óhreinir skór voru þvegnir í næsta
læk og nuddaðir með sandi ef ekki
rann af þeim, eða snjó, eða þurrkað af
þeim utan í þúfnakolla.26 Skinnföt
eins og sjóklæði þurfti að þurrka úti
og láta blása vel úr þeim.27 Til sveita
gengu menn sjaldan í skinnklæðum,
en skinnsokkar voru algengir og
óhrein indi voru strokin af þeim og
bor in á tólg áður en þeir voru hengdir
upp í eldhúsinu.
Gestum var þjónað á sama hátt og
öðrum sem voru mest allan daginn úti
við. Skór og föt voru dregin af þeim og
aðgætt hvort þyrfti að laga þau eða
þrífa. Langoftast sáu húsmæðurnar
sjálf ar um gestina eða vanar vinnu­
konur sem kunnu sitt fag. Anna Sig­
urðardóttir vakti athygli á því að er­
lendir ferðamenn sem hér voru á 19.
öld furðuðu sig á þessum sið og nefnir
til sögunnar danska lækninn Schleis­
ner sem var hér 1847 og Írann John
Ross Browne sem var hér 1862.28
23 Sigríður Gunnarsdóttir, f. 1894.
24 Þorkell Bjarnason, 1892, bls. 174. Jónas Jónasson frá Hrafnagili, 1961, bls. 12.
25 Þorkell Bjarnason, 1892, bls. 175.
26 Sigríður Gunnarsdóttir, f. 1894.
27 Talað var um að „láta blása úr“ fötum, teppum, sokkum, skóm og fleiru þegar fatnaður var
hengdur út á snúru, stög eða vírgirðingar til að þurrka bleytu úr þeim eða fríska þau upp.
28 Anna Sigurðardóttir, 1985, bls. 659–6.
107