Skagfirðingabók - 01.01.2014, Qupperneq 101

101
HJALTI PÁLSSON FRÁ HOFI
ÉG SAT EINUNGIS
EINN HEILAN VETUR Á SKÓLABEKK
DR. JAKOB BENEDIKTSSON TEKINN TALI VORIÐ 1997
JAKOB Benediktsson fæddist á Fjalli í Sæmundarhlíð í Skagafirði 20. júlí 1907, lést 23. janúar 1999.
Foreldrar hans voru Benedikt Sigurðsson, og kona hans Sigurlaug Sigurðardóttir sem bjuggu á Fjalli
1904–1943. Benedikt á Fjalli var kunnur maður á sinni tíð, stundaði smíðar, einkum söðlasmíði,
einstaklega músíkalskur og einn af stofnendum Bændakórsins 1917, hafði ,,flauelsbassa“ eins og
komist var að orði. Kona Jakobs var Grethe (Kyhl) Benediktsson fornleifafræðingur, dóttir Olafs
Kyhl ofursta í danska hernum. Hún var fædd 26. ágúst 1909 í Danmörku, dó 3. október 1996 í
Reykjavík. Þau giftu sig 17. júní 1936.
Vorið 1997, þegar Jakob var hartnær níræður, hitti ég hann tvívegis. Kom ég í fyrra skiptið þann
24. maí með töluvert af gömlum ljósmyndum úr dánarbúi Halldórs bróður hans frá Fjalli. Þótt
sjónin væri farin að bila þekkti Jakob nokkuð af myndunum og aðrar taldi hann sig kannast við ,,en
þorði ekki að bölva sér upp á það“, eins og hann komst stundum að orði. Grethe kona hans var þá
látin haustinu áður og Jakob sjálfur orðinn fótfúinn, hafði reyndar lærbrotnað tveimur árum fyrr,
en hausinn var aldeilis óbilaður og sérstök unun að sitja við fræðabrunn hans enda Jakob sérlega
skemmtilegur sögumaður og tvímælalaust einhver hinn lærðasti Íslendingur seinni alda í klassískum
miðaldafræðum. Bauð hann mér að koma aftur og fjórum dögum síðar heimsótti ég hann á ný
með segulbandið og tók þá upp eftirfarandi viðtal. Veggir íbúðarinnar í Stigahlíðinni voru þaktir
bókum, andrúmsloftið þungt og mettað, reykjarpípan á sínum stað í öskubakkanum á borðinu við
hægindið. Jakob greip til hennar öðru hvoru, sló úr henni sterklega í öskubakkann og kveikti í.
Bláleitur reykur steig upp og minningarnar streymdu fram frá æsku- og uppvaxtarárum, námsárum
og dvöl í Danmörku á stríðsárunum og upphafi starfsins á orðabókinni. Tíminn leið hratt og senn
var dagur uppi. Aldrei gafst tími til að auka við síðar og fylla upp, enda ekki hugsað þá til birtingar.
Í eftirfarandi frásögn hefur verið bætt inn millifyrirsögnum en Jakob annars látinn tala. Reynt er
sem best að láta málfar hans og frásagnarmáta koma fram og lítið þurfti að lagfæra, helst skotið inn
orðum og föðurnöfnum til skýringar og í nokkrum tilfellum hnikað til orðum. Þá hefur uppröðun
málsgreina verið breytt á fáeinum stöðum til betra samhengis en fráleitt þótti að nema burtu hin
sveitamannslegu blótsyrði eða útlenda orðaleppa sem stundum skreyta frásögnina. Um Jakob má
hiklaust segja að hann sameinaði fágætavel að vera í senn sveitamaður og heimsborgari.