Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Síða 46

Ú l f h i l d u r D a g s d ó t t i r
46 TMM 2010 · 2
hálf ráðvilltur piltur, er líkt og söguhetja Sturgeons, mögulega vampýra,
allavega dálítið gefinn fyrir blóð.
Eins og áður segir steig vampýrubaninn Buffy sín fyrstu spor í
kvikmynd árið 1992, en þar eru vampýrurnar eingöngu óvinveittar,
öfugt við það sem einkenndi sjónvarpsþættina (frá 1997), þarsem mikil
áhersla var lögð á góðu vampýruna Angel. Árið 1992 var svo frægasta
vampýrusaga allra tíma, Drakúla, kvikmynduð af leikstjóranum Francis
Ford Coppola, en þar birtist mun jákvæðari sýn á þennan prins
vampýranna en áður hafði sést. Almennt má telja að sú mynd, sem var
greinilega undir áhrifum bóka Rice og naut mikilla vinsælda, hafi átt
mestan þátt í því að gera vampýruna almenningsvæna og rutt brautina
fyrir þætti eins og um Buffy og Angel og nú Ljósaskiptin og Ekta blóð,
svo nýjustu dæmin séu tekin.
Árið 1992 kom út enn ein vampýrumyndin, Innocent blood eða
Saklaust blóð, í leikstjórn John Landis, sem vakti ekki viðlíka athygli,
en er áhugaverð í þessu samhengi, því þar var á ferðinni snemmborin
tilraun til að færa vampýruna í ástarsöguform.12 Myndinni er best lýst
sem rómantískri hrollvekjukómedíu með mafíuívafi, en þar segir frá
franskættaðri vampýru Marie sem er einmana og svöng, og lögreglu-
manninum Joe sem reynir að koma mafíósa í fangelsi. Marie nýtir sér
blóðbað mafíuátakanna til að nærast vel og hittir þá Joe og þrátt fyrir að
hann sé í fyrstu dálítið hræddur þá fer rómantíkin að blómstra.
Þessi röð eða krossæxlun áhrifa er afar viðeigandi fyrir skrýmsli
sem býr yfir sérstökum hæfileikum til að fjölga sér, en sá hæfileiki er
einmitt eitt af því sem gerir vampýruna svo heillandi – jafnframt því að
vera uppspretta ótta og hryllings. Bit vampýrunnar smitar þann sem er
bitinn og þannig er ný vampýra fædd. Á svipaðan hátt skapa vampýru-
skáldsögur og kvikmyndir nýjar og nýjar vampýrur.
Gróteska og gotneska
Vampýran sem við hittum fyrir í dag í nútímahrollvekjum er þónokkuð
ólík þeirri sem fyrirfinnst í goðsögum og gotneskum skáldskap.
Megnið af vampýruskáldskap á rætur sínar að rekja til austurevrópskra
þjóðsagna. Slavneska vampýran var einfaldlega lifandi lík, bókstaflega
aftur-ganga, sem hélt sér gangandi á blóði. Á fyrri hluta átjándu aldar
gekk yfir vampýruplága í Austur-Evrópu þarsem fólk reis úr gröfum
sínum í hópum og lagðist á lifendur, aðallega sína nánustu, en hikaði
ekki við að smakka á ókunnugum þegar fjölskyldan var tæmd. Mikið
var fjallað um þessa plágu í ýmsum ritum og þannig bárust fréttir af