Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Síða 126

D ó m a r u m b æ k u r
126 TMM 2010 · 2
ins. Í næsta hluta bókarinnar (I) hefjast tilraunir til að greina betur vanda
sögukonu og koma þar alls kyns sérfræðingar að máli. Þar er fyrstan að telja
„trúnaðarmann“ hælisins, „héraskinn“ sem leggur til eimingu á brunarústum
hjartans og skýrslugerð sem sögukona á að annast sjálf. Hún fær tíma hjá „fóta-
sérfræðingi“ sem útbýr „segulmögnuð innlegg“, hjá „skáldlegum atferlis-
meistara“ sem er „sérfræðingur í ástinni“ og síðan hjá tannlækni sem „læknar
með kærleika“. Á dagskránni er einnig að fara í „árumyndatöku“, „sogæða-
nudd“ og „mosakúlubað“, fyrirlestur hjá „alkemískum lama“, og í gönguferðir
með öðrum hælisgestum. Þegar færi gefst vinnur hún að skýrslugerðinni.
Í hluta II hittir sögukona fyrir „uglulega konu“ sem býður henni upp á
„meðala- og minningavatnsgerð, í kjölfarið fengirðu svo að taka þátt í alvöru
ilmvatnsgerð“ (79–80). Þessi aðferð höfðar mjög til sögukonu sem hefur trölla-
trú á lækningamætti ilms. Hún er send í „lyktgreiningu“ hjá manni „á óræðum
aldri með stórt nef“ (81). „Nefi“ trúir því að „ilmskynjun“ opni leið að tilfinn-
ingalíkamanum (82). Skýrslan sem sögukonan skrifar á hælinu fær nafnið
„ilmskýrsla“ og líkt og undirtitill bókarinnar, „Ilmskýrsla um árstíð á hæli“, og
lokaorðin, „P.S. Svona hljóðar ilmskýrsla“ (225) benda á er verkið sem við erum
að lesa því skýrslan sjálf. Í þessum bókarhluta eru það bernskuminningar
sögukonu sem eru í forgrunni, hún kallar minningarnar fram í gegnum lyktir
sem hún tengir við foreldra sína og aðra sem við sögu koma. Hér fylgir höf-
undur alþekktu fordæmi Prousts sem rifjar upp bernsku sína út frá lykt af
magdalenukökum í upphafi sjálfsævisögubálksins Í leit að liðnum tíma (À la
recherche du temps perdu).
Í hluta III hefur sögukona verið send af hælinu í ferðalag í „aðra álfu“ þar
sem haldið er áfram með ilmmeðferð og hreinsun líkama og sálar. Sá sem
þeirri meðferð stjórnar heitir „Jóseppur“ og er kallaður „Seppi“. Eftir að hún
hefur útskrifast úr hreinsunarferlinu tekur við nokkurs konar endurfæðing og
skírn sem stjórnað er af „eldmanni“, „Maya-konu“ og „galdralækni“. Einnig er
lýst ferð á bókasafn þar sem „moldvarpa“ ræður ríkjum og hér framkallast
minningar tengdar rannsóknum sögukonu á minjamenningu og söfnum og
hún reynir að gera upp námsferill sinn. Hér má meðal annars lesa eftirfarandi
klausu, sem kannski má líta á sem einn af lyklum frásagnarinnar:
Í tíu ár hafði ég hlaupið á alla fyrirlestra sem ég hélt að myndu hugsanlega snerta
mín svið. Nú fannst mér meira spennandi að finna nýjan ilm. Rannsókn mín í
fræðunum var mér enn hjartans mál, ég var að leysa stærstu morðgátu sögunnar:
Hvers vegna voru allar hinar sögurnar, litlu sögurnar, eða þær sem pössuðu ekki inn
í kerfið, af hverju voru þær bornar út? Ég vildi alltaf bæta einu sönnunargagni við
til viðbótar. Höfuðið var orðið of fullt af alls konar áhugaverðum vísbendingum. Nú
varð það að fjúka: Á fallöxina með þig, beygðu þig niður, heyrirðu ekki hvað ég er að
segja? Aðeins Rauða akurliljan hefði getað bjargað höfðinu frá blaðinu. (157)
Freistandi er að tengja setninguna: „Hvers vegna voru allar hinar sögurnar, litlu
sögurnar, eða þær sem pössuðu ekki inn í kerfið, af hverju voru þær bornar út?“
við umræðu og dóma um íslenskar samtímabókmenntir þar sem lítið umburð-