Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Síða 127

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2010 · 2 127
arlyndi er fyrir sögum sem „passa ekki inn í kerfið“. Taka má dæmi af „ráðlegg-
ingu“ sem Kolbrún Bergþórsdóttir gaf Oddnýju Eir þegar fjallað var um Heim
til míns hjarta í bókmenntaþættinum Kiljunni; að hún gæti greinilega skrifað
en þyrfti bara „að finna sér söguþráð“. Það er kaldhæðnislegt að þær bók-
menntir sem hafa jafnvel fátt annað upp á að bjóða en formúlukenndan „sögu-
þráð“ fá vitrænni umræðu og betri dóma en verk skapandi höfunda sem leyfa
sér að gera tilraunir með form og frásagnaraðferð og auðga með því flóru
íslenskra bókmennta. Slíkum viðtökum við bók Oddnýjar Eirar má einnig líkja
víð viðbrögð leigubílstjórans í eftirfarandi tilvitnun:
Hvert á ég að aka þér, spyr leigubílstjórinn. Ég bið hann um að keyra bara í nokkra
hringi, ég viti ekki alveg hvert ég vilji fara. Hann snarstoppar bílinn og biður mig
um að koma mér út eins og skot, segist ekki standa í því að þvælast um með fólk sem
viti ekki á hvaða leið það er. (181)
En þótt sögukona viti ekki alveg hvert hún vilji fara, bæði í námi sínu og lífi,
villist sífellt inn á „krókaleiðir“ í stað þess að halda sig á „hraðbrautinni“, sér
hún ákveðna möguleika sem felast í „villigötunum“: „Ég verð að gera villuna að
verkefni mínu því hraðbrautin er mér ekki fær“ (154). Allir reyndir ferðalangar
vita að það er miklu áhugaverðara að ferðast krókaleiðir og kanna ókunna
kima en að ana bara beint af augum á hraðbrautinni (varla þarf að árétta að
svipað gildir um bókmenntalestur og sköpun).
Þegar hluti IV hefst er sögukona komin aftur á heilsuhælið og hefur nú
fengið það verkefni að aðstoða við umönnun annarra hælisgesta. Sérstaklega
aðstoðar hún við hjúkrun særðs hermanns sem er að koma „úr einhverju stríði
[…] með alvarleg höfuðmein“ (187). Hún heldur líka áfram að notfæra sér þær
lækningar sem í boði eru; fer á miðilsfund, í leirböð og göngutúra. Þá undirbýr
hún lokameðferðina, sem er „eimun“ á hjarta hennar. „Álfslegi“ maðurinn sem
stjórnar eimuninni undrast hversu „opið“ hjarta hennar er en fagnar því jafn-
framt að sögukona sé „á milli hörðnunar og upplausnar, orkan á sífelldri
hreyfingu, sjálfbært umbreytingaferli“ er farið í gang (202). Að lokinni eimun
fær sögukona „minjavatn“ á flösku til að hafa með sér þegar hún útskrifast af
hælinu. Þegar hún hefur blandað minjavatnið með völdum ilmefnum („af
nýfæddum hvolpum, blautum vettlingum, af sexhyrningi úr blýi, af írónísku
vatni, kuðungi, bókbandi, rakri tóft, hvæsi gaupu, sárabindi hermanns og af
ljósfjólublárri orðsifjafræði“) verður henni ljóst að lyktin er „enn fjötruð í orð
úreltrar ljóðrænu“ og að „þráin sem sé í þessu minjavatni sé úrelt“ (208). Úr því
má lesa vísbendingu um að uppgjöri sögukonu við fortíðina sé að ljúka og að
endurnýjarferli sé hafið. Þessum bókarhluta lýkur þó ekki þarna, heldur á
kostulegri lýsingu á því þegar krufinn er pungur hermannsins (sem veldur þó
aðeins tímabundinni vönum) og úr krufningunni má lesa margt um heilsufar
hans og tilfinningalíf. Síðasti hluti bókarinnar er stuttur og fjallar um löngun
sögukonu til að eignast barn og leit hennar að „kátu sæði“ – og hún setur
endapunkt við ilmskýrslu sína.