Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Síða 140

D ó m a r u m b æ k u r
140 TMM 2010 · 2
Erna Erlingsdóttir
Ekki er allt sem sýnist
Ragna Sigurðardóttir: Hið fullkomna landslag. Mál og menning, Reykjavík, 2009.
Framan á kápu: Mynd af herbergi, á gólfinu standa trönur með málverki af
kræklóttu birki, fjalli og himni. Undir hlífðarkápunni: Einungis landslags-
myndin; trönurnar og umgjörðin urðu eftir fyrir utan. Inni í bókinni: Listræn
blekking af ýmsu tagi en líka sitthvað fleira.
Strax í byrjun Hins fullkomna landslags eftir Rögnu Sigurðardóttur opnast
lifandi heimur þar sem andstyggilegur janúardagur í Reykjavík ræðst á næst-
um öll skilningarvitin. Aðalpersónan Hanna „gleypir kalt og hráslagalegt
myrkur“ og myrkrið „lyktar af regni, blautu malbiki og bílaútblæstri með votti
af sjó og þangi“. Það eru ekki bara augun sem nema myrkrið, af því er líka lykt
og bragð, jafnvel hægt að snerta það. Hanna hefur búið erlendis lengi og var
„búin að gleyma hvað miðbærinn getur verið nöturlegur“ (5). Nú er hún flutt
aftur til landsins til að taka við starfi hjá listasafni borgarinnar en gestsauga
hennar er nýtt til ýmiss konar athugunar, ekki bara á vetrardegi í miðbæ
Reykjavíkur heldur líka á myndlistarheiminum og samfélaginu. Þótt rammi
sögunnar, sem gerist í gróðærinu, sé safnið og listaheimurinn er vandalaust að
lesa ýmsar víðari skírskotanir til samfélagsins milli línanna, m.a. í þessum
vangaveltum Hönnu:
Lítið safn í litlu landi, hugsar hún. Kannski er starfssvið þeirra sem hér vinna ekki
eins afmarkað og þar sem hún þekkir til, reglurnar ekki eins ósveigjanlegar, kannski
gerist hér allt með liðlegri hætti en hún er vön en það einfaldar ekki endilega hlutina.
(16)
Inn í frásögnina er ofinn margs konar fróðleikur um myndlist og gerð er grein
fyrir ýmsum mismunandi hugmyndum um hana. Hanna hefur alltaf haft sér-
stakan áhuga á landslagsverkum þótt hún hafi oft skorið sig úr hópnum vegna
þess; sjálf stundaði hún myndlistarnám á yngri árum en fékk síðan meiri
áhuga á að „lesa, skoða og túlka“ (17) svo hún sneri sér að listfræðinni. Baldur,
samstarfsmaður hennar á safninu og gamall skólafélagi, hafði líka málað
sjálfur, fylgt straumnum og jafnvel orðið nokkuð þekktur á tímabili en hann
„átti hápunkt sinn á tímum nýja málverksins“ (16) og hætti svo að skapa
sjálfur frá grunni. Alls konar listamenn eru skáldaðir upp og dregið óbeint
fram að á hverjum tíma er unnið eftir fleiri en einni listastefnu þótt þær séu
mismikið í tísku. Málverk sem gefin hafa verið safninu á þeim forsendum að
þau séu eftir tvo látna og fræga listamenn, Guðrúnu Jóhannsdóttur og Sigfús
Gunnarsson, gegna veigamiklu hlutverki í bókinni, en þótt fram komi að þau
hafi verið samtíðarmenn eru verk þeirra gerólík: Guðrún málaði hlutbundið,