Tímarit Máls og menningar - 01.12.2016, Qupperneq 39

Í s k ó g i s e m e k k i e r s k ó g u r
TMM 2016 · 4 39
áðuren við leggjumst til svefns
á afglöpum okkar
og snúum okkur heilir og óskiptir
að draumlífinu.
Þetta ljóð var ort í umróti sjöunda áratugarins en mér finnst kaldhæðni
þeirra tíma á einhvern hátt skyld kaldhæðni vorra tíma. Það var líklega
þessi kaldhæðni tónn og tenging við umheiminn og andstöðu við hernað og
stríðsrekstur sem gerði það að verkum að skáldið varð mér kært. Stundum
finnst mér eins og kaldhæðni þeirra tíma geti átt við enn í dag.
Við þykjumst líka ýmsu andvígir –
en sért þú andvígur einhverju sérstöku
læt ég mér fátt um finnast
og tel annað andóf brýnna.
Alveg finnst mér eins og þetta hafi verið ort núna rétt áðan um stjórn-
málaástandið eða í fyrravetur um mig og félaga mína ýmsa.
Ein er sú tilfinning sem hefur fylgt mér allt lífið og oft þykist ég kannast
við hana í ljóðum Þorsteins frá Hamri. Kaldhæðnin í mörgum eldri ljóðanna
finnst mér botna í einhvers konar skömm innra með mér. Á bakvið kald-
hæðnina í línunum um okkur sem „rífum úr okkur hjörtun“ finn ég fyrir
skömm yfir því að hafa ekki staðið mig betur en ég hef gert við að bæta
heiminn og umhverfi mitt. Þetta er meira en sektarkennd yfir því að hafa
gert eitthvað eða látið eitthvað ógert, þetta er skömm yfir því að vera svona
eins og maður er, hér og nú, skömm yfir því að vera staðinn að verki, lifandi,
kallaður til ábyrgðar.
Það er óþægilegt að vera minntur á að maður hefur ekki staðið sig. En
maður getur líka fengið út úr því ákveðna fróun. Skriftastóllinn heitir ljóð
sem birtist í bókinni Dyr að draumi.
Skömmusta: er það
ský,
hula, breidd
yfir bros
þar sem heimarík, hugfólgin
minning er tilbeðin, tignuð
í eftirsjá, þverúð – og þögn
úr dul sálnanna:
djúpt aðkomnum
harmi?
Það var örugglega einhver skömm eða skömmusta á bakvið kaldhæðnina
í ljóðum Þorsteins frá Hamri sem ég tengdi við þegar ég var ungur maður.