Tímarit Máls og menningar - 01.12.2016, Síða 115

„ A l l t a f h á l f o p n a r d y r“
TMM 2016 · 4 115
útlendingur alls staðar, að hálfu leyti öllu heldur. Bæði heimamaður og
aðkomumaður. Í mínu tilfelli byggir þessi tilfinning á þeim reynslugrunni,
að á bernskuslóðum vorum við aðkomufólk, fjölskyldan. Þess utan var faðir
minn prestur og við áttum ekki jörðina, ríkið átti hana. Ég var ákaflega
upptekinn af þessu á tímabili sem barn, ég hreinlega skildi það ekki, að allir
krakkarnir áttu foreldra sem áttu jörðina, áttu híbýlin, við áttum ekkert.
Ekki einu sinni húsið okkar. Og hvað með herbergið mitt? Nei, ég átti það
ekki, eitthvað sem kallað var ríkið átti þetta allt saman af því að pabbi var
prestur. Ég var um skeið mjög angistarfullur yfir þessu, við vorum aðkomu-
fólk, ekki Þingeyingar, og það sem verra var, við vorum allt að því aðkomu-
fólk á jörðinni, áttum ekkert naglfast.
Nú, svo fer ég til Reykjavíkur í landspróf og er svo áfram í MR, fjögur ár
til viðbótar. Þar er ég lesinn sem utanbæjarmaður, Þingeyingur. Enn á ný er
ég utanaðkomandi, að hluta til að minnsta kosti.
Svo fer ég til Frakklands, þá er ég útlendingur, utanaðkomandi.
Áfram heldur hringekjan þegar ég kem svo aftur heim til Íslands frá
Frakklandi, þá er ég kominn með gestsaugu, er bæði Frakki og Íslendingur,
horfi á Ísland utanfrá og líka innan frá.
Þannig að þessi reynsla hefur trúlega mótað þessa tilfinningu fyrir
framandleika, hún er eins og ég sagði, sífellt algengari reynsla sístækkandi
hluta jarðarbúa.
En þess utan er eitthvað í tilvist mannsins á jörðinni sem tengist háspeki-
legri vitund um að hann sé bæði barn þessarar jarðar og eigi sér líka önnur
heimkynni, eigi einhverja aðra veröld, ég veit ekki hvernig ég á að koma því
til skila.
Lífið er skrýtið að því leyti að því er ætlað að ljúka. Það er bæði nærtækt en
jafnframt losnum við aldrei við endanleikann, því lýkur. Þarna erum við enn
komin að Albert vini mínum Camus, sem manna best hefur fílósóferað um
þessa undarlegu staðreynd sem blasir við manninum ef hann horfir alveg
heiðarlega á mannlegt hlutskipti. Kastar frá sér öllum hækjum og hjálpar-
meðulum og horfir á hlutskipti sitt eins og það liggur fyrir.
Mig langar að forvitnast um enn eitt ljóðið áður en ég sný mér að öðru
en það er ljóðið „Dagsetningafræði“ úr Ljóð vega gerð. Þar er fjallað um
almanak sem vel má rífa í tætlur með sínum rauðu dögum og svörtu ásamt
myndinni af kaupfélaginu. En dagarnir verða ekki afnumdir, tölurnar
standa. Í lok ljóðsins segir: „Rífðu dagatalið meinleysislegt/ef þig langar
til og myndina/af kaupfélaginu og rauða/og svarta daga/en láttu þig ekki
dreyma um/að stökkva/úr hringekjunni/á ferð.“19 Ég kýs m.a. að túlka
þetta sem áskorun til mannsins um að lifa lífinu hvað sem yfir dynur …
Tilvitnaður passus er lokakaflinn í ljóði þar sem ýmislegt hefur gengið á;
hringekjan til dæmis, hver er hún, úr hverju er hún búin til, hvernig gerðist
það?