Tímarit Máls og menningar - 01.12.2016, Síða 124

124 TMM 2016 · 4
Einar Már Jónsson
Ævintýraeyjan
Í hinni stórmerku frásögn af námsárum
sínum í München lýsir Hallgrímur
Helgason því hve erfitt var að vera
Íslendingur meðal Þjóðverja, kominn
frá landi sem enginn þekkir eða hefur
minnsta snefil af áhuga fyrir. Menn
ypptu öxlum yfir þessum fáránlega
fugli, hlógu kannske, og létu svo eins og
hann væri ekki til; hann var kominn
utan úr neindinni, alveg gagnsær og
ekkert sem hann sagði eða gerði skipti
nokkru máli.
Þetta kannast ég vel við frá eigin
námsárum í Frakklandi. Í eyrum
manna var „Ísland“ merkingarlaust orð,
gjarnan rugluðu þeir því saman við
Írland eða jafnvel Holland. Ef ég reyndi
að leiðrétta það brugðust menn ókvæða
við, það var eins og að fara að þrasa um
hvort eitthvert flæðisker tilheyrði Snæ-
fells- eða Hnappadalssýslu, þetta var
hvort sem er allt sama tóbakið. Einu
sinni þegar ég ætlaði að hringja heim,
en það var á þeim dögum þegar panta
þurfti símtöl til útlanda, var ég spurður
að því hvort númerið væri á Norður-
eða Suður-Íslandi. Þegar kunningi minn
einn fór í pósthús til að kaupa frímerki
til Íslands, fann afgreiðslumaðurinn
ekki verðið, enda var hann að leita á vit-
lausum stað í verðskránni, og gerðist því
verri í skapi sem leitin varð lengri.
Kunningi minn vildi veita honum lið-
sinni og benti honum kurteislega á að
Ísland væri í Evrópu en ekki Ameríku.
En þá varð afgreiðslumaðurinn æva-
reiður, hvað hélt þessi skrælingi eigin-
lega að hann væri, að þykjast vita betur
en hann? Og kunningi minn hrökklaðist
frímerkislaus út. „Ég þekki vel Reykja-
vík“ sagði kona nokkur, „það er stutt frá
Dúbrovnik.“
En svo varð breyting, snögg sem
hendi væri veifað, og hún var svo róttæk
að fyrir því gat engan órað. Nú er Ísland
ekki aðeins komið inn á heimskort
Fransmanna, heldur skipar það alveg
sérstakan sess, það er eitthvert undra-
land sem töfraljómi hvílir yfir, þar sem
allt er með öðrum hætti en annars stað-
ar og stundum þannig að mönnum væri
gott að taka það sér til fyrirmyndar ef
þess væri kostur, en svo er ekki. Ef
Íslendingur kemur á franska grund er
líklegast að hann bregðist við líkt og
skáldkonan sem var að árita bók sína og
var biðröðin svo löng að hún sá ekki
fyrir endann. Mig bar þar að og þá kall-
aði hún: „Ég skil ekki hvað er að gerast!“
Íslendingur í Frakklandi er í augum
manna eins konar sendiherra hins yfir-
náttúrulega, menn hrökkva við þegar
hann birtist. Þegar Íslendingar komu
hópum saman á stræti franskra borga
vegna knattleikakeppni, vöktu þeir ekki
síður athygli en fótboltakapparnir sjálf-
ir, um þá var skrifað í öllum blöðum og
fengu þeir þann dóm að þeir væru bestu
áhorfendurnir; hvarvetna veltu menn
þeim fyrir sér, það var eins og komnar
væru brosandi geimverur.
Þessi brennandi áhugi kemur fram
eiginlega hvert sem litið er. Á hinu
hversdagslegasta sviði dægurmálanna
birtist það í orðum manna sem segja:
„Ísland er eina landið á byggðu bóli, þar
sem fjársvikarar hafa verið dregnir fyrir
dóm og látnir dúsa bak við lás og slá, í
raun og veru!“ eða þá: „Íslendingar voru
H u g v e k j a