Orð og tunga - 2021, Side 32

Ari Páll Kristinsson: Innri breytileiki og málsnið 21
atviksorð sem stundum eru notuð til áherslu svipað og tíðkast í
talmáli en síður í almennu ritmáli, sbr. fáránlega í (22).
(22) Í öðru lagi er Starhaginn fáránlega breiður.
Hvað varðar orðaforða má loks minnast á notkun sagnarinnar plana
(23) sem er vel aðlagað aðkomuorð með langa hefð í íslensku en eigi
að síður væntanlega einhvers staðar á gráu svæði milli dæmigerðs
talmáls og vandaðs ritmáls í íslensku.
(23) Því ef við plönum borg eingöngu fyrir bíla, þá verður hún óhag­
kvæm og óþægileg fyrir alla.
Notuð eru ýmis mælskubrögð eins og tíðkast í rökfærsluskrifum,
t.a.m. að endursegja og túlka sjónarmið talsmanna andstæðrar skoð­
unar þannig að þau birtist í óheppilegu ljósi og að talsmennirnir
virðist úr takti við samfélagið. Þá eru líkingar notaðar til að auka
áhrif textans. Slíkt hefur mátt sjá í nokkrum undanfarandi dæma en
til viðbótar má huga að dæmum (24)–(25).
(24) Frekar en að setja sig inn í málin slá þeir fram órökstuddum
frösum um að enginn viti hvað Borgarlína sé. Það er bara rangt.
Það má vel vera að þeir viti ekki hvað Borgarlína er og væri það
ekki í fyrsta skiptið sem stjórnmálamenn ruglast á sjálfum sér
og þjóðinni. En tugþúsundir íbúa höfuðborgarsvæðisins vita
bara mjög vel hvað Borgarlína er og kusu í unnvörpum flokka
til valda sem styðja Borgarlínu.
(25) Það er ekkert nýtt í þessu. Þessi söngur hefur verið sunginn
aftur og aftur í gegnum tíðina. En sem betur fer vitum við betur
núna og vitum að söngurinn er falskur.
Í vefpistlunum birtist lesendum stjórnmálamaðurinn og borgarmála­
sérfræðingurinn Gísli Marteinn Baldursson sem liggur ekki á skoð­
unum sínum og rökstyður þær kröftuglega og með ákveðnu orðfæri.
Uppbygging textans er rökleg og stundum er vísað í heimildir í anda
fræðilegra skrifa. Með orðfæri félagsmálvísindanna má segja að Gísli
Marteinn sé í þessum vefpistlum að byggja upp og setja fram hlut­
verk (e. persona) sem ritfær og rökfastur stjórnmálamaður eða baráttu­
maður fyrir ákveðnum málstað.
tunga_23.indb 21 16.06.2021 17:06:47