Saga - 2013, Side 197

grundvallaratriðum ósammála um eðli, hlutverk og ekki síst markmið ein-
sögulegra rannsókna. Bókina ætti því að lesa, segja þeir, sem samræðu höf-
undanna tveggja um einsögu (bls. 10) og er henni skipt í tvo hluta eftir jafn-
marga höfunda. Ungverski sagnfræðingurinn Istvan M. Szijártó ríður á
vaðið og fjallar í stórum dráttum um tilurð einsögunnar á Ítalíu á áttunda
áratug síðustu aldar og viðtökur og útfærslu greinarinnar í ýmsum öðrum
löndum. Seinni helmingur bókarinnar er skrifaður af Sigurði Gylfa og
fjallar hann um ýmis kennileg og aðferðafræðileg vandamál tengd einsögu
og ber þar hæst gagnrýna umfjöllun um tengsl hennar við „stórsögur“ (e.
grand narrative) og kenningu hans um einvæðingu sögunnar. Bókina hafa
höfundar sömuleiðis hugsað sem stefnuyfirlýsingu um kosti einsögunnar
fyrir sagnfræði komandi kynslóða og áframhaldandi mikilvægi hennar sem
broddflugu stingandi á kýlum viðtekinna sanninda og grófra alhæfinga um
fortíðina og þá sem hana lifðu (bls. 11).
Það hefur lengi verið vöntun á aðgengilegu en jafnframt fræðilegu inn-
gangsriti um einsögu, sem Sigurður Gylfi segir réttilega vera söguspekilega
hugmyndafræði fremur en bara aðferðafræðilega nálgun að sögulegum
viðfangsefnum (bls. 148). Höfundarnir eru sammála um að í flestum ein-
sögulegum rannsóknum felist ekki eingöngu „míkró“-nálgun að sögulegum
viðfangsefnum heldur tilteknar þekkingarfræðilegar hugmyndir um
fortíðina og sögulega þróun. Þá eru þeir sama sinnis um að helsta einkenni
einsögurannsókna sé sú afstaða til viðfangsefnisins sem leggur áherslu á
atbeina einstaklinga og getu þeirra til að hafa áhrif á líf sitt og umhverfi. Þá
Istvan og Sigurð Gylfa greinir hins vegar á um margt annað er snertir sögu-
speki einsögunnar. er þar helst að nefna samband einsögunnar við svo-
kallaðar stórsögur. Fyrir Istvan einkennist einsaga af þremur þáttum: í fyrsta
lagi ítarlegri rannsókn á tiltölulega smáu viðfangsefni, í öðru lagi tengingu
þeirrar rannsóknar við einhverja af hinum „stóru spurningum sögunnar“
og í þriðja lagi áherslu á atbeina einstaklinga í sögunni (bls. 4–5). Samkvæmt
þessu flokkunarkerfi greinir hann einsögulegar rannsóknir frá öðrum sögu-
legum aðferðum sem einnig styðjast við einstök dæmi eða „lítil“ viðfangsefni.
Sigurður Gylfi hefur hins vegar lagt áherslu á að aftengja einsögurannsóknir
hinum stórsögulegu spurningum og einblína heldur á innra samhengi þess
sem fjallað er um, óháð tengslum þess við fyrirframgefnar kvíar fræðim-
annsins (bls. 115–116 o.v.). Þessi ágreiningur höfunda hefur síðan keðjuverk-
andi áhrif á afstöðu þeirra gagnvart ýmsum öðrum álitamálum, sér í lagi
tengslum einsögu við póstmódernisma. Þrátt fyrir þennan grundvallará-
greining höfunda — eða kannski vegna ágreinings þeirra — er What is
Microhistory? bæði læsileg og fróðleg bók sem veitir lesandanum greinargott
yfirlit yfir sögu og þróun einsögunnar og ýmis álitamál sem henni tengjast.
Það er á margan hátt kostur að höfundar skrifi sjálfa sig inn í verkið með
þessum hætti og geri lesendum frá upphafi grein fyrir því að í þessum efn-
um er enginn algildur sannleikur og að akkur sé í því að skiptast á skoðun-
ritdómar 195
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 195