Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2018, Síða 63

66
sem áttu að tryggja kirkjustofnuninni vald og sjálfstæði og koma í veg fyrir
frekari löggjöf þar að lútandi.
Málaferli sem stóðu milli Lofts ráðsmanns og herra Ásgríms Þor-
steinssonar voru afleiðing þess ar ar stefnubreytingar konungsvalds og angi
deilnanna þar um. Tilgangur Björg vinjar ferð ar Lofts var að leita lausnar
hjá Eiríki kon ungi og hafði hann meðferðis bréf frá Árna Þorlákssyni Skál-
holts biskupi sem þeir von uðu að yrði til þess að konungur úr skurðaði
Lofti og kirkjuvaldinu í hag. Í Björgvin kom Loftur að lokuðu hall arhliði
og á sama tíma tilkynnti Eiríkur konungur að ógilda skyldi kristinrétt
hinn nýja. Loftur skrifaði biskupi sendibréf frá Noregi þar sem hann lýsti
niðurlægingu sinni og sagði frá því að erkibiskup hefði verið hrakinn úr
landi ásamt norskum biskupum sem ekki hlíttu skip un konungs og að
leikmenn hirtu þær eignir sem þessir klerkar höfðu haldið. Loftur tjáði
bisk upi einnig að Hólabiskup, sem staddur var í Noregi, hefði beygt sig
undir vilja konungs. Kirkjan væri stjórnlaus og kirkjulögin væru að engu
höfð en hámarki var náð þegar ruðst var inn í höfuðkirkju Björg vinjar til
þess að syngja yfir líki eins af leiðtogum andstæðinga kirkjuvaldsins, þeim
bann setta Andr ési Pálssyni. Þetta var kvíð væn legt fyrir Árna biskup, enda
hlaut það sem gerðist í Noregi að vera fyrirboði um það sem koma skyldi
hér lendis.
Þessi mál verða nú gaumgæfð með það að markmiði að skerpa skilning
á stjórn skip un ar breyt ing unum á 13. öld, eðli þeirra og framvindu. Ólíkir
heim ilda flokk ar verða nýttir til að greina þær flóknu pólitísku aðstæður
sem ríktu einmitt um þær mundir sem Loft ur fór reisu sína til Björg vinjar
og varpar þá eitt ljósi á annað. Helstu heimildir um laga breyt ing arn ar sem
deilt var um er löggjöfin sjálf ásamt þeim samn ing um sem henni fylgdu og
bréf frá páfa kemir einnig við sögu.1 Árna saga byskups er hins vegar ein
til frá sagn ar um Björgvinjar ferð Lofts.2 Staða sögunnar er einstök meðal
1 Skjallegar heimildir og samningar eru að mestu prentaðar í Diplomatarium Islandic-
um: Íslenzkt fornbréfasafn sem hefir inni að halda bréf og gjörnínga, dóma og máldaga, og
aðrar skrár er snerta Ísland eða íslenzka menn 834–1589 I–XVI, útg. Jón Sigurðsson,
Jón Þorkelsson o.fl., Kaupmannahöfn og Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag
1857–1972. Tilvitnanir í Forn bréfa safnið eru merktar með skammstöfun titils, DI
númeri bindis í rómverskum tölum og blaðsíðutali.
2 Árna saga hefur verið gefin út nokkrum sinnum og er hér að mestu stuðst við útgáfu
Þorleifs Haukssonar. Til þessarar útgáfu er vísað með blaðsíðutali í sviga. Allar
tilvitnanir eru færðar til nútímastafsetningar en grein ar merkja setning er óbreytt.
Árna saga biskups, Þorleifur Hauksson bjó til prentunar, Reykjavík: Stofnun Árna
Magn ús sonar 1972. Sagan er einnig í fornritaútgáfunni: „Árna saga biskups“,
Lára Magnúsardóttir