Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 4
ÁHRIF STAFRæNS MÁlSAMBýlIS Á ÍSlENSKU
3
• Snjalltækjabyltingin. langflestir Íslendingar eiga eða hafa að-
gang að snjallsíma, allt niður í börn yngri en eins árs.7 Í gegnum þá
er fólk sítengt við alþjóðlegan menningarheim sem er að verulegu
leyti á ensku. Þar er fólk að lesa texta á ensku, hlusta á hlaðvörp á
ensku, horfa á myndefni á ensku, spila leiki á ensku, og svo fram-
vegis.8 Margir notendur eru sífellt með símana á lofti og hugsanlegt
að þannig dragi úr venjulegum samskiptum á íslensku, meðal annars
samræðum foreldra við ung börn sín.9
• Gagnvirkir tölvuleikir. Margt fólk, einkum af yngri kynslóð, spilar
mikið af tölvuleikjum sem eru langflestir á ensku.10 leikirnir eru
iðulega gagnvirkir — krefjast mállegra samskipta, og vegna þess að
margir þeirra eru spilaðir á netinu geta þátttakendur verið víða um
heim og samskiptin fara því oft fram á ensku. Sú málkunnátta sem
þannig byggist upp er því virk og gerir meiri kröfur til notenda en
óvirk kunnátta.
• Efnis- og streymisveitur. Nær allir Íslendingar eru nettengdir og
hafa þannig aðgang að ótakmörkuðu myndefni á YouTube, Netflix
og öðrum efnis- og streymisveitum.11 Börn og unglingar eru helstu
neytendur þessa efnis og hjá þeim hefur áhorf á slíkt efni, sem vita-
7 Sigríður Sigurjónsdóttir og Eiríkur Rögnvaldsson, „Stafrænt sambýli íslensku og
ensku“, Netla – Veftímarit um uppeldi og menntun: Sérrit 2018 – Menntakvika 2018,
ritstjóri jón Yngvar Kjaran, Reykjavík: Menntavísindasvið Háskóla Íslands, 2018,
sótt 12. desember 2021 af http://netla.hi.is/serrit/2018/menntakvika_2018/05.pdf.
8 Dagbjört guðmundsdóttir, Sigríður Sigurjónsdóttir og Eiríkur Rögnvaldsson,
„Stafrænt málsambýli íslensku og ensku. Athugun á málumhverfi og málnotkun 13–
98 ára Íslendinga“, Íslenskt mál 41–42/2019–2020, bls. 167–210, hér bls. 177–190 og
197–206; ólöf Björk Sigurðardóttir, „Tungumál og tæknivædd börn. Viðhorf barna
til íslensku og ensku og tengsl þeirra við skjá- og netnotkun“, óbirt MA-ritgerð í
íslenskri málfræði við Háskóla Íslands, 2020, bls. 94–103, sótt 12. desember 2021 af
http://hdl.handle.net/1946/35319.
9 Sigríður Sigurjónsdóttir, „Snjalltækjavæðingin og máltaka íslenskra barna“, Hugras.
is, 18. ágúst 2016, sótt 12. desember 2021 af http://hugras.is/2016/08/snjalltaekja-
vaedingin-og-maltaka-islenskra-barna/; Sigríður Sigurjónsdóttur, „ljáðu mér eyra.
Framtíð íslenskunnar og málumhverfi ungra barna“, Skírnir 193: 1/2019, bls. 47–
67, hér bls. 53–60.
10 Iris Edda Nowenstein, Dagbjört guðmundsdóttir og Sigríður Sigurjónsdóttir, „Að
tileinka sér móðurmál í tæknivæddum heimi“, Skíma 41/2018, bls. 17–21, hér bls.
18; Sigríður Sigurjónsdóttir, „ljáðu mér eyra“, bls. 59–60; Dagbjört guðmunds-
dóttir, Sigríður Sigurjónsdóttir og Eiríkur Rögnvaldsson, „Stafrænt málsambýli ís-
lensku og ensku“, bls. 183–185.
11 Sama rit, bls. 180–183.