Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 161
FINNuR FRIðRIKSSON OG ÁSGRÍmuR ANGANTýSSON
160
rúmlega 2%, í almennum stöðuuppfærslum sem birtast á svokölluðum Fa-
cebook-vegg og allur vinahópur viðkomandi notanda getur séð. Athuga-
semdir við stöðuuppfærslur og umræður sem skapast út frá þeim eru líka
sýnilegar öllum vinum en þar er ummælum oftar beint til eins eða fárra
viðtakenda. málfarið í athugasemdunum er talsvert enskuskotnara en í
stöðuuppfærslunum eða tæplega 3%. Í samtölum tveggja vina er hlutfall
enskra orða síðan hátt í 3,5%. Gera má ráð fyrir að stöðuuppfærslurnar
séu formlegasta málumhverfið, síðan athugasemdirnar og loks samtölin.
Þessar heildartölur koma því vel heim og saman við þá hugmynd að málnot-
endur grípi almennt frekar til ensku við óformlegar málaðstæður.41 Frekari
staðfestingu þessa má svo finna í rýnihópaviðtölunum. Þegar nemendur
þar voru spurðir að því hversu meðvitaðir þeir væru um málnotkun sína í
skrifum á Facebook svöruðu þeir því til að ef þeir deildu einhverju þar, það
er í stöðuuppfærslu, reyndu þeir að „hafa allt málfræðilega rétt, googla alla
stafsetningu og allt svona“, og að þeir notuðu ekki ensku í þessu samhengi
nema „bara í djóki“. Á þessu slaknaði hins vegar eftir því sem hópurinn sem
skilaboðunum er beint að er lokaðri og „í einkaspjallinu þá leyfir maður sér
að liggur við hlaupa tungumálanna á milli þannig ég get verið með íslensku,
ensku og þýsku bara þegar hugtökin eiga best við.“
Ofangreind meðaltöl segja þó ekki alla söguna. Ef litið er sérstaklega
á samtölin kemur t.d. í ljós að í sumum þeirra er enskunotkun hverfandi,
allt niður í 0,16% í samtali um heimaverkefni (3 orð af alls 1.875). Hæst
fer hlutfall enskra orða hins vegar í 30,47% í nokkuð galsafengnu samtali
tveggja stráka. Í öðrum samtölum er hlutfallið nær meðaltalinu. Í þessu sam-
bandi skiptir einnig máli hvert umræðuefnið er eins og nánar verður vikið
að hér á eftir.
4.2 Hlutverk málvíxla
Víkjum þá að hlutverkum málvíxlanna. Í töflu 3 má sjá yfirlit um alls 15
mismunandi hlutverk enskunotkunar í stöðuuppfærslum, athugasemdum og
samtölum (hlutfallstölur yfir 10% feitletraðar). Vert er að hafa í huga að
sama dæmi gat fengið fleiri en eina greiningu eins og áður var nefnt. Einnig
er rétt að nefna að hér vísar fjöldadálkurinn til fjölda dæma um málvíxl innan
hvers hlutverkaflokks, og hvert dæmi getur innihaldið allt frá stöku orði sem
víxlað er upp í orðsambönd, setningar og jafnvel lengri einingar.
41 Helga Hilmisdóttir, „Íslenskt unglingamál í alþjóðlegu samhengi“, bls. 62–64.