Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 259

SIgRÚn MARgRéT gUðMUnDSDóTTIR
258
Vísanir í raunverulega einstaklinga sem fyrr hafa leikið sér að því að byggja
á svo fallvöltum grunni kunna að ýta undir slíkan lestur. Föðurnafn karlsins
sem býr í húsinu ásamt sandinum sem smokrast um nánast hverja blaðsíðu
sögunnar gæti hafa vakið hugrenningatengsl hjá einhverjum þeim lesendum
sem þekkja til Aðalsteins Jónssonar, útgerðarmanns frá Eskifirði. Um Aðal-
stein, sem oftast var kallaður Alli ríki, segir í umfjöllun Frjálsrar verslunar
árið 1996:
Alli ríki ólst upp í litlu húsi við jaðar Eskifjarðar sem kallaðist
Sandur. Hann elskaði að leika sér í sandinum. En lífið var ekki bara
vinna heldur leikur líka. Og hvað lék Alli sér við? Jú hann undi sér
löngum stundum í fjörunni. „Mér fannst ákaflega gaman að byggja
úr sandinum. ég byggði hús og báta, vegi og mannvirki. Svo fór
þetta allt á næsta flóði og ég gat byrjað aftur upp á nýtt.“103
Í sögu Steinars Braga vísar sandurinn til tímans eða öllu heldur kynslóðanna
sem hafa runnið hver af annarri, byggt upp og rústað. Innvensl kynslóð fram
af kynslóð eiga hljómgrunn í því að reisa hús á sandi. Hvort um sig felur í
sér að byggt er á veikum grunni. Erfðafræðitilraunir Kjartans enduróma svo
í hlutabréfunum, þar sem Egill efnaðist á því að selja grandalausum lands-
mönnum í DeCode, eða Íslenskri erfðagreiningu.
and prosperity, a foundation that will move us from an era of borrow and spend to
one where we save and invest, where we consume less at home and send more ex-
ports abroad. It’s a foundation built upon five pillars that will grow our economy and
make this new century another American century […]“ [skál. mín]. Myndmálið sem
Obama notar er sótt í Biblíuna, þar sem talað er um að byggja hús á sandi. Sjá Matt
7.24-27: „Hver sem heyrir þessi orð mín og breytir eftir þeim, sá er líkur hyggnum
manni er byggði hús sitt á bjargi. nú skall á steypiregn, vatnið flæddi, stormar blésu
og buldu á því húsi en það féll eigi því það var grundvallað á bjargi. En hver sem
heyrir þessi orð mín og breytir ekki eftir þeim, sá er líkur heimskum manni er byggði
hús sitt á sandi. Steypiregn skall á, vatnið flæddi, stormar blésu og buldu á því húsi.
Það féll og fall þess var mikið.““ Í tengslum við áhersluna á sögnina að falla má hugsa
sér líkinguna um íslenska efnahagskerfið; banki sem reistur er á sandi hlýtur að falla.
103 Páll Ásgeir Ásgeirsson, „Úr örbirgð til álna“, Frjáls verslun 57: 11/1996, bls. 20–28,
hér bls. 23. Þegar Aðalsteinn talar um fátæktina sem hann ólst upp við í húsinu Sandi
við Eskifjörð rifjar hann upp atriði úr Íslandsklukkunni sem getið var hér að ofan,
þegar Arnas Arnæus kemur að Rein ásamt Snæfríði. Til marks um hryllileg híbýli
fortíðarinnar segir hann: „Eina lýsing skáldsins á húsakynnum eru hin fleygu orð
Snæfríðar: „Vinur, hví dregur þú mig inn í þetta skelfilega hús.“ Þetta finnst honum
orð að sönnu og engin ástæða að fara ítarlegar út í það.“ Sama heimild, bls. 20.