Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 130

LEIkJATöLVuR OG ORðAFORðI unGLInGA
129
Þó er vert að vekja athygli á því að hlutfall nafnorða og nafnliða er tölu-
vert lægra í þessari rannsókn en í þeim sem gerðar hafa verið áður. Til dæmis
sýndu niðurstöður norræna rannsóknarverkefnisins Moderne importord i
Norden að 92,9% aðkomuorða í íslenskum dagblaðatextum væru nafnorð.36
Ef litið er til rannsókna á öðrum norrænum málum er niðurstaðan svipuð.
Rannsóknir Harriet Sharp á sænsku talmáli sýna til dæmis að hlutfall nafn-
orða er um 65%.37 Hlutfall nafnorða í rannsókninni hennar er þó mun hærra
í formlegum samtölum (78%) en í óformlegum (37%).38
næst á eftir nafnorðum og nafnliðum koma það sem ég hef kallað mál-
notkunarlegar tökur39 (e. pragmatic borrowing). Hugtakið nær yfir orð og
frasa sem hafa ekki merkingabært innihald heldur gefa frekar til kynna við-
horf þátttakenda til þess sem rætt er um.40 Í þessu sambandi má nefna orð
eins og yes, what, oh my god, sorrí og shit. um 26,3% af framandeiningunum
féllu í þennan flokk.41
Til sagna töldust 183 framandeiningar eða um 12%. Stök lýsingarorð
voru sett í sérflokk, það er lýsingarorð sem er tekið stakt inn í málið (til
dæmis ertu stupid?) og er ekki hluti af enskum nafnlið (til dæmis stupid man).
Til stakra lýsingarorða teljast 76 framandeiningar eða um 5%, sem er svipað
og hlutfall lýsingarorða í OTB, það er 6,9%. Atviksorð voru mjög fá, 10
tilvik eða um 0,6% af öllum framandeiningum. Að lokum var 6,6% allra
framandeininga eða 101 tilvik flokkað sem heil segð og er þar átt við segðir
sem innihalda bæði frumlag og umsögn (það er ekki stök orð sem mynda
heila segð ein og sér). Hér á eftir verið fjallað nánar um hvern flokk fyrir sig.
Nafnorð og nafnliðir
Framandeiningar sem flokkast sem nafnliðir skiptast niður í stök nafnorð og
fleiryrta nafnliði. Eftirfarandi dæmi má finna í samtölunum:
36 Bente Selback, „Islandsk“, Fire dagar i nordiske aviser. Ei jamføring av påverknaden i
ordförrådet i sju språksamfunn, ritstjórar Bente Selback og Helge Sandøy, moderne
importord i språka i norden, Oslo: novus forlag, 2007, bls. 25–36, hér bls. 26.
37 Harriet Sharp, English in Spoken Swedish. A corpus study of two discourse domains, bls.
65–66.
38 Sama rit, bls. 76.
39 Gisle Andersen, „Pragmatic borrowing“, Journal of Pragmatics 67: 2014, bls. 17–33.
40 Elizabeth Peterson, „The nativization of pragmatic borrowings in remote language
contact situations“, Journal of Pragmatics 113: 2017, bls. 116–126, hér bls. 116.
41 Ef orðið ókei væri talið til framandeininga myndi talan hækka verulega. Eins og
fjallað er um hér að framan eru þó orð sem tilgreind eru í Íslenskri nútímamálsorðabók
ekki talin með.