Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 247

SIgRÚn MARgRéT gUðMUnDSDóTTIR
246
Heilinn í landinu
Líffræðileg viðbrögð sögupersóna við hruninu – og fleiri áföllum – birtast í
gotneskri náttúru Hálendisins, sem minnir á hvernig líkamsstarf sögupersóna
endurspeglast í byggingunum sjálfum.70 Því má segja að landslagið í Há-
lendinu feli í sér anatómíu óttans.71 Heilastarf sögupersónanna sem keyra þar
um endurspeglast í náttúrunni undir fótum þeirra; hún birtir ótta þeirra og
verstu minningar. Eða eins og segir í sögunni: „Hálendið er eins og hljóm-
botn fyrir hverja einustu hugsun“ (65) fjórmenninganna. En jafnvel þótt
þau ferðist saman um í bíl er hvert þeirra statt á sínu eigin hálendi, (í eigin
heilabúi).
Sjónum lesenda er beint innvortis strax í upphafi bókarinnar. Þar fer
atburða rásin að mestu fram innan frumuveggja og mannabeina. Rétt áður
en Benzinn keyrir á kaf inn í húsið á hálendinu stingur Anna upp á því að þau
fari í leikinn „[é]g hugsa mér hlut“. Hrafn spyr: „Hvað áttu við með hlut?
Ef ég hugsa mér samvisku mannsins þíns hérna eða blóðið, væri það gilt?“
(7) Lesendum er með þessum orðum gefin bending um að hirða ekki um
hefðbundin mörk á milli þess ytra og innra á blaðsíðunum sem á eftir koma.
„Blóðið er með núna“ (13) er svo fyrsta hugsun Hrafns þegar hann sér „Egil
slengjast utan í rúðuna sín megin [og] rautt streyma niður andlitið“ (13)
eftir áreksturinn. Hugsun hans má lesa sem frekari staðfestingu á að líkams-
starfsemin skipti máli í frásögninni.72 Skyggnið er slæmt á söndunum og
fjórmenningarnir reika um í rauðleitu kófi eins og maður gæti ímyndað sér
útsýnið innan líkamans. Yfirleitt er dimmt en í þau skipti sem sést til sólar er
það þegar hún „glampar af gluggunum“ (89) eða „af bílnum“ (82). Það mætti
hugsa sér að glampinn frá sólinni sem skín af glansandi yfirborðinu líktist
70 geðshræringar Jacks Torrance í The Shining birtast til dæmis í miðstöðvarkatlinum
í Overlook hótelinu og í Húsinu eftir Egil Eðvarðsson birtist tráma aðalpersónunnar
myndrænt í byggingunni. Um þetta hef ég skrifað í greininni „Tveggja hæða hús á
besta stað í bænum“.
71 Hér skal minnt á að Stanley Kubrick notar myndmál úr líkamanum í kvikmyndaað-
lögun The Shining (1980) til að sýna hvernig heili Jacks og Overlook-hótelið renna
saman, til dæmis með því að ljá hótelinu æðakerfi þegar blóðið rennur um ganga þess.
72 Hugurinn tekur á sig ýmsar myndir í verkum Steinars Braga. Í skáldsögunni Kötu
er hann bundinn annars konar rými þar sem hann birtist sem dúkkuhús, sem tákn
fyrir kúgun kvenna að ibsenskum hætti. Það hafa bæði Björn Þór Vilhjálmsson og
Einar Kári Jóhannsson bent á. Smækkaður heimurinn í dúkkuhúsinu birtir einn-
ig hugarstarf aðalpersónunnar, Kötu, í þeim skilningi að húsið og það sem gerist
innan veggja þess er líking fyrir huga og hugarstarf hennar. Sjá Einar Kári Jóhanns-
son, „Heimatilbúið réttarkerfi“, bls. 146 og Björn Þór Vilhjálmsson, „Stríð gegn
konum“, bls. 135–136.