Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 95
RAGnHeIðUR JónSDóTTIR OG HeLGA HILMISDóTTIR
94
aðrar tungur.“4 nú á dögum nota fræðimenn slangurhugtakið þó ekki aðeins
yfir orðaforða heldur einnig yfir ýmsa kerfisbundna þætti eins og til dæmis
mynstur í orðmyndun, notkun orðræðuagna, beitingu hljómfalls og notkun
ýmissa stílbrigða.5 Val á málsniði tengist ekki síst sjálfsmynd en rannsóknir
hafa sýnt að ungt fólk er almennt meðvitað um það hvers kyns málsnið er við
hæfi hverju sinni og á auðvelt með að laga mál sitt að aðstæðum.6 Þannig er
ólíklegt að unglingur noti sama málsnið í samræðum við jafnaldra sína eins
og til dæmis við aldrað skyldmenni eða í námsritgerð.
Þátttakendur vefkönnunarinnar voru beðnir um að nefna slanguryrði yfir
valin hugtök úr almennu máli og búa síðan til dæmi um notkun nokkurra
þeirra. Sams konar könnun var lögð fyrir haustið 2000 og því er mögulegt að
bera niðurstöðurnar saman til að kanna hvers konar breytingar hafa átt sér
stað á slangurorðaforða unglinga.7 Fyrri könnunin var lögð fyrir á pappír,
en sú seinni rafrænt. Í millitíðinni urðu til samfélagsmiðlar, snjallsímar og
fleiri stafrænar tækninýjungar, og því er líklegt að samanburðurinn leiði í
ljós áhrif stafrænnar tækni séu þau fyrir hendi, þó svo að slíkt geti vissulega
birst í svörum við báðum könnununum.
eftirfarandi rannsóknarspurningar liggja til grundvallar:
1) Hvaða aðferðir nota unglingar til að koma til skila einkennum talaðs
máls sem annars glatast í ritun, til dæmis tónfalli, raddblæ, áherslum,
svipbrigðum og líkamstjáningu?
2) Hvaða áhrif hefur notkun snertiskjáa og lyklaborða á rithátt?
3) Má greina mun á áhrifum stafrænnar tækni eftir uppruna orða?
Til þess að leita svara við rannsóknarspurningunum verða tekin dæmi úr
fyrrnefndum könnunum. Greinin er þannig uppbyggð að fyrst er fjallað
um netsamskipti og rannsóknir á þeim. Síðan er sagt frá þeim efniviði sem
4 Íslensk orðabók, ritstjóri Mörður Árnason, Reykjavík: edda, 2002.
5 Helga Hilmisdóttir, „Íslenskt unglingamál í alþjóðlegu samhengi“, Skírnir 192:
(vor)/2018, bls. 59–74, hér bls. 62–64.
6 Sjá til dæmis Mark Sebba, London Jamaican, London: Routledge, 1993; Ben Ramp-
ton, Crossing. Language and Ethnicity Among Adolescents, London og new York:
Longman, 1995; Ara Pál Kristinsson og Amanda Hilmarsson-Dunn, „evaluation of
different registers in Icelandic written media“, Language (De)standardisation in Late
Modern Europe. Experimental Studies, ritstjórar Tore Kristiansen og Stefan Gron-
delaers, ósló: novus, 2013, bls. 331–354.
7 Sjá Ragnheiði Jónsdóttur, „Fáðu þér eina smellý og chillaðu broski“. Um ensk aðkomuorð
í slangurorðaforða unglinga á Íslandi, MA-ritgerð í íslenskum fræðum við Háskóla Ís-
lands, 2021, http://hdl.handle.net/1946/37361.