Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 223
SIgRÚn MARgRéT gUðMUnDSDóTTIR
222
nokkuð alvarlegir efnahagslegir og/eða pólitískir erfiðleikar steðja
að og bækurnar og kvikmyndirnar virðast endurspegla kvíðann […]
sem flæðir um samhliða hinum alvarlegu en óbanvænu röskunum.7
Steinar Bragi hefur haft það að leiðarljósi í mörgum bóka sinna að skrifa um
samfélagsleg málefni á slíkan hátt. Sennilega geta flestir verið sammála um
að Hálendið sé hrollvekja og þeir sem hafa blaðað í fleiri verk höfundarins
vita að hann þekkir vel til hryllingshefðarinnar og notfærir sér hana jafnan til
að gagnrýna samfélagsgerðina. Síðustu bækur hans hafa verið lofaðar fyrir
djúpa samfélagskrítík sem gagnrýnendum þykir skína í gegnum óhugnað-
inn. Honum hefur til dæmis verið líkt við Lars Von Trier sem er þekktur
fyrir að vekja með áhorfendum viðbjóð í þeim tilgangi að draga fram kven-
fyrirlitningu, kúgun og önnur knýjandi málefni.8 Bókmenntafræðingurinn
Björn Þór Vilhjálmsson segir í þessu samhengi að:
[e]kki síst [sé] sýn Steinars á eðli og innbyggða hætti, hneigðir og
hvatir manneskjunnar myrk og afdráttarlaus. Átökin við þetta risa-
vaxna viðfangsefni birtist meðal annars í feimnislausri sýn ýmissa
verka hans á rányrkju karla á líkömum kvenna í kapítalísku nútíma-
samfélagi, samfélagi þar sem valdamisvægi kynjanna er katastró-
fískt hneyksli, sami glæpur nú og það hefur alltaf verið.9
Sýn Steinars Braga á myrkar hneigðir mannskepnunnar birtist strax í ann-
arri skáldsögu hans, Áhyggjudúkkum sem kom út árið 2002. Sagan er öðrum
þræði ádeila á eftirlitssamfélagið þar sem njósnað er um sögupersónur í
gegnum myndavélar, sjónvörp og önnur tæki. Þann þráð tekur hann aftur
upp í Konum sem kom út 2008, þar sem fylgst er með aðalpersónu sögunnar
í gegnum myndavélar. Skáldsagan Konur fjallar um kynferðisofbeldi, en í
sögunni er deilt á nauðgunarmenningu, og það sama má segja um skáld-
söguna Kötu sem kom út árið 2015. Björn Þór Vilhjálmsson hefur sagt að sú
7 Stephen King, Danse Macabre [mobi], London: Hodder & Stoughton, 2006, bls.
42–43. Þýðing er mín, eins og allar þýðingar í greininni nema annað sé tekið fram.
8 Um þetta hefur til dæmis Ásta Sólhildur Þorsteinsdóttir fjallað í BA-ritgerð sinni:
„Er (aftur) kominn tími á ögrandi svör?“ Viðtökusaga Steinars Braga og Lars von Trier
greind í ljósi femínísks viðnámslesturs, BA-ritgerð í almennri bókmenntafræði, Reykja-
vík: Háskóla Íslands, 2015, sjá einnig ritdóm Dagnýjar Kristjánsdóttur, „Listin að
pína konur“, Tímarit Máls og menningar 4/2009, bls. 109–113.
9 Björn Þór Vilhjálmsson, „Minnisblöð úr undirdjúpunum“, Hugrás, 6. janúar 2017,
sótt 18. nóvember 2021 af http://hugras.is/2017/01/minnisblod-ur-undirdjup-
unum/.