Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Síða 16
STAFRæNT MÁLSAMBýLI ÍSLENSkU OG ENSkU
15
pens,9 þar sem enskufærni 780 hollenskumælandi barna á aldrinum 10–12
ára var skoðuð. Þrátt fyrir að börnin hefðu ekki hlotið neina enskukennslu
í skóla kom í ljós að töluverður fjöldi þeirra (10–25% eftir próftegundum)
hafði náð svokallaðri A2-færni í ensku samkvæmt staðli Evrópuráðsins10, en
það er annað stig grunnfærni til skilnings og tjáningar í hversdagslegum
og kunnuglegum aðstæðum. Þær tegundir ílags og málnotkunar sem spáðu
best fyrir um enskufærni voru tölvuleikjaspilun, notkun samfélagsmiðla og
það að tala ensku, en það er í samræmi við niðurstöður rannsókna sem sýna
gagnsemi virkrar málnotkunar (tals og skrifa) í tungumálanámi.11 Stafræn
vídd enskutileinkunarinnar kemur auk þess skýrt fram. Sambærilegar niður-
stöður hafa komið fram í rannsóknum á enskufærni barna á Íslandi, sem sýna
að þau fá mun meira enskt ílag og tileinka sér mun meiri ensku en áður í
gegnum ýmiss konar afþreyingu í stafrænum miðlum.12
Rannsóknir á enskufærni barna í málsamfélögum þar sem enska er hvorki
móðurmál né meirihlutamál íbúanna hafa aukist í kjölfar tækniframfara
undanfarinna ára. Þetta stafar meðal annars af því að alþjóðamálið enska er
orðið fyrirferðarmikill hluti af hversdagslífi barna víða um heim, en þau spila
til dæmis tölvuleiki og horfa á afþreyingarefni sem er aðgengilegra á ensku
en á öðrum tungumálum.13 Snjalltækjabyltingin hefur því leitt til aukinna
tækifæra barna til að tileinka sér ensku utan skóla og til stafræns málsambýlis
fjölda tungumála við ensku þar sem hún er ríkjandi mál í mörgum stafrænum
miðlum. Á Íslandi má nefna sem dæmi Disney+ efnisveituna, en notendur
9 An H. kuppens, „Incidental foreign language acquisition from media exposure“,
Learning, Media and Technology 35: 1/2010, bls. 65–85.
10 Council of Europe, Common European framework of reference for languages. Learning,
teaching, assessment, Cambridge: Press Syndicate of the University of Cambridge,
2001.
11 Vanessa De wilde, Marc Brysbaert og June Eyckmans, „Learning English through
out-of-school exposure“, bls. 177–179.
12 Sjá meðal annars Samúel Lefever, „English skills of young learners in Iceland“;
Ásrún Jóhannsdóttir, „English in the 4th grade in Iceland. Exploring exposure
and measuring vocabulary size of 4th grade students“, Ráðstefnurit Netlu – Menn-
takvika 2010, ritstjórar Ingvar Sigurgeirsson og fleiri, Reykjavík: Menntavísinda-
svið Háskóla Íslands, 2010, sótt 5. september 2021 af https://netla.hi.is/menntak-
vika2010/007.pdf; Ásrún Jóhannsdóttir, „English exposure and vocabulary profici-
ency at the onset of English instruction“, Language development across the life span.
The impact of English on education and work in Iceland, ritstjórar Birna Arnbjörnsdóttir
og Hafdís Ingvarsdóttir, Cham: Springer, 2018, bls. 57–78, hér bls. 67–75.
13 Vanessa De wilde, Marc Brysbaert og June Eyckmans, „Learning English through
out-of-school exposure“, bls. 171 og 176–177.