Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 121

HELGA HILmISDóTTIR
120
Til að svara þessum spurningum rýni ég í þrjú samtöl tveggja drengja, sem
samtals eru um þrjár klukkustundir og 20 mínútur að lengd, og skoða og
flokka öll framandorð sem koma fyrir í segðum þeirra. Einnig mun ég velja
brot sem sýna notkun orðanna í hverjum flokki fyrir sig. Orð sýndarmenn-
anna sem koma fyrir í tölvuleiknum (eins og afgreiðslukonan í dæmi (1)),
foreldra og systkina, sem stundum heyrast í bakgrunni, hafa ekki áhrif á
tölurnar þótt lotur þeirra séu að sjálfsögðu hluti af samtalinu og því tekið
tillit til þeirra þegar rýnt er í einstök samtalsbrot.
Rannsóknin byggir í grunninn á hugmyndum samskiptamálfræðinnar5
þótt hér sé sjónum einkum beint að samsetningu orðaforðans.6 Þetta er
því nokkurs konar orðtíðnirannsókn þar sem þó er kafað meira á dýpið og
ákveðinn flokkur orða tekinn sérstaklega fyrir, það er framandorð úr ensku.
Hugmyndin er að taka fyrir afmarkað efni og skoða orðaval heildstætt með
tilliti til samhengis frekar en að fara yfir mikið efni og staðnæmast við vél-
ræna útreikninga á orðaforðanum, eins og til dæmis er gert með sjálfvirkum
mörkurum.
Drengirnir tveir og þessi ákveðnu samtöl gegna því hlutverki að vera
eins konar stikkprufur eða dæmi um hversdagslegt tölvuleikjaspjall íslenskra
grunnskólanema. Í samræmi við hefðir samskiptamálfræðinnar eru ekki
dregnar ályktanir út frá bakgrunni þátttakenda; aðeins er hægt að taka tillit
til þess sem kemur fram í sjálfum samtölunum. Það er því ekki tilgangurinn
með þessari rannsókn að gera félagsmálfræðilega samanburðarrannsókn á
unglingum sem spila oft eða sjaldan tölvuleiki eða skoða þróun tungumáls-
ins í tíma. Hér er aðeins einblínt á sjálfan efniviðinn og hvað hann getur sagt
okkur um notkun framandorða í íslensku eins og þau birtast þar, einmitt
í þessum samtölum. Einnig ber að hafa í huga þegar niðurstöðurnar eru
túlkaðar að þátttakendur eru aðeins tveir og orðafjöldinn ekki mikill, eða
rúmlega 20 þúsund lesmálsorð (sjá hugtök í orðtíðnirannsóknum í Íslenskri
orðtíðnibók, hér eftir OTB7). Þrátt fyrir það tel ég að niðurstöðurnar geti
gefið okkur ákveðna mynd af samskiptum ungra Íslendinga þegar þeir spila
tölvuleiki.
5 Sjá til dæmis Jakob Steensig, Sprog i virkeligheden. Bidrag til en interaktionel lingvistik,
Århus: Aarhus universitetsforlag, 2001.
6 Í þessari grein verður því ekki fjallað um málnotkun drengjanna sem málvíxl eða
krosstyngi (e. translanguaging). Það væri efni í aðra grein.
7 Íslensk orðtíðnibók, ritstjóri Jörgen Pind, Reykjavík: Orðabók Háskólans, 1991, bls.
xiii–xv.