Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 257
SIgRÚn MARgRéT gUðMUnDSDóTTIR
256
tute of Medicine og yfirlæknir á taugameinafræðideild Beth Israel-sjúkra-
hússins. Fyrirtækið kom á fót miðlægum gagnagrunni sem geymdi víðtækar
heilsufarsupplýsingar um íslensku þjóðina og var fremur umdeildur vegna
upplýsingasöfnunarinnar út frá persónuverndarsjónarmiðum. Móðurfélagið
DeCode genetics var lýst gjaldþrota í kjölfar efnahagshrunsins.
Kjartan hafði verið í nánum tengslum við stjórnmálamenn og aðrar
valdaættir á borð við Thors-ættina áratugum saman og því komist upp með
siðlausar rannsóknir jafnlengi og raun ber vitni.97 Rétt er að nefna að Björg-
ólfur Thor Björgólfsson var fyrsti Íslendingurinn til að komast á lista Forbes
yfir 500 ríkustu einstaklinga heims árið 2008. Hann var aðaleigandi Lands-
bankans sem stóð fyrir Icesave-reikningunum og minnir á Hrafn í Hálendinu
að því leyti að hann er fæddur inn í rótgróna valdafjölskyldu. Faðir Björg-
ólfs var fyrirferðarmikill í íslensku viðskiptalífi og móðir hans af Thors-ætt-
inni. Þannig er íslenskri valdastétt grautað saman í eina súpu í sögu Steinars
Braga og með því móti fá innvensl í sögunni víðari skírskotun. Kjartan gerði
venslin þó fullljós því hann var talinn hafa brotið gegn „borgaralegri vel-
sæmiskennd“ (112) með því að barna systur sína, en segja má að hann hafi
lokað ættarslóðina þar með inni í húsinu á hálendinu. guðni Elísson talar
um hugtökin innvensl og útvensl í grein um kvikmyndaaðlaganir skáld-
sögunnar Dracula eftir Bram Stoker. Þar segir hann að hugtökin séu notuð
„til að skilgreina makaval innan og utan ættflokks.“ Þannig séu reglur sem
ákvarði
hvaða makar séu „innan“ fjölskyldunnar og því forboðnir og hverj-
ir séu „utan“ og því tiltækir eða lausir. Flest þjóðfélög setja einnig
reglur um hversu langt út fyrir hópinn sé leyfilegt að fara til að
finna maka.98
tengist náið umfjöllunarefn greinarinnar. Hann nefndi í umræðuþættinum Silfrinu
möguleikann á því að Íslendingar væru „einfaldlega vitlaus þjóð“ vegna einangrunar
landsins og erfða. Kári segir: „Þetta er ekkert til að hlæja að. Þetta er raunverulegt.
Þú ert annars vegar með erfðaþáttinn og hins vegar umhverfisþáttinn í getu okkar
endanlega.“. Egill Helgason, Silfrið, 8. desember 2019, Reykjavík: RÚV.
97 Einnig er hægt að tengja hugmyndina um innvenslin í sögunni þeirri staðreynd að
vegna smæðar landsins hafi spilling og frændhygli löngum loðað við íslenskt at-
vinnulífi, þar sem þröngir hópar vina, ættingja og flokksbræðra hafa traustar teng-
ingar innan viðskiptalífsins og stjórnmálanna, ekki síst ef horft er til einkavæddu
bankanna fyrir hrun.
98 guðni Elísson, „Samfarir, náfarir, hamfarir. Kynferði í Drakúlamyndum“, Heimur
kvikmyndanna, ritstjóri guðni Elísson, Reykjavík: Forlagið, 1999, bls. 737–756, hér
bls. 752.