Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Síða 174
„ÞÁ LEYFIR mAðuR SéR LIGGuR VIð Að HLAuPA TuNGumÁLANNA Á mILLI“
173
geta vart talist sérstakt áhyggjuefni út frá varnarstöðu íslenskunnar gagnvart
ensku. Þetta hefði þó kannski ekki átt að koma sérstaklega á óvart, sé horft
til áðurnefndra niðurstaðna á erlendum vettvangi (sjá kafla 2) sem sýna að
rafræn samskipti eru engin sjálfgefin uppspretta málvíxla.42 um leið felst í
niðurstöðunum nokkuð skýrt svar við síðustu rannsóknarspurningu okkar
(D), það er um hvaða vísbendingar komi fram í gögnunum um tvítyngisað-
stæður þar sem enska sé notuð sem grunnmál samhliða íslensku. Skemmst
er frá því að segja að litlar sem engar vísbendingar koma fram um slíkar að-
stæður. Sú heildarmynd sem fram kemur í gögnunum bendir þvert á móti til
þess að í samfélagsmiðlamáli þeirra ungmenna sem hér koma við sögu gegni
enska fyrst og fremst hlutverki einhvers konar krydds á rétt sem er að öðru
leyti búinn til úr íslensku hráefni.
Sem fyrr segja þó heildarmynd og meðaltöl ekki alla söguna og þess sjást
skýr merki að aðstæður og umræðuefni hverju sinni, samanber rannsóknar-
spurningu okkar þess efnis (C), hafi nokkur áhrif á eðli og umfang málvíxla.
Þannig koma málvíxl síst fyrir í stöðuuppfærslum ungmennanna, fjölgar
nokkuð í athugasemdum og ná svo loks hámarki í spjallumhverfinu, en þetta
stigveldi má líkast til rekja beint til þess að stöðuuppfærslurnar eru opnar og
kalla að mati nemendanna á nokkuð formlegt málfar, samanber orð þeirra í
rýnihópaviðtölum, en spjallið er hins vegar oftast tveggja manna tal þar sem
losnar um ýmsar hömlur. Athugasemdirnar eru svo þarna mitt á milli. Áhrif
umræðuefnis má svo sjá á því að enska kemur sýnu meira við sögu þegar
rætt er um nokkuð sértækt efni sem um margt hvílir á enskum grunni, svo
sem tölvur, tækni og dægurmenningu samtímans. Allvíða má svo sjá hvernig
aðstæður og umræðuefni fléttast saman með mismunandi hætti, samanber
annars vegar spjall tveggja stúlkna um heimaverkefni sem þær eru að vinna
fyrir skólann, þar sem enskunotkun er hverfandi, og hins vegar galsafengið
spjall tveggja stráka sem hverfist að mestu um tónlist, kvikmyndir og sögur
af vinum þeirra og skólafélögum og fer að tæpum þriðjungi til fram á ensku.
Samantekið sýna þessar niðurstöður jafnframt að afar varasamt er að tala um
íslenskt málfar í rafrænu umhverfi og hugsanleg áhrif ensku á það á þeim
grunni að þetta umhverfi sé aðeins eitt. Eins og hér má sjá er rafrænt um-
hverfi alveg eins fjölbreytilegt og hvort heldur er talmálsumhverfi eða öllu
hefðbundnara ritmálsumhverfi og birtingarmynd þess málfars sem notað er
ræðst hér sem annars staðar að talsverðu leyti af því hve formlegt og/eða
42 Su-Hie Ting og Kai-Liang Yeo, „Code-switching Functions in Facebook Wall-
posts“, bls. 8.