Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 14
STAFRæNT MÁLSAMBýLI ÍSLENSkU OG ENSkU
13
félagsins. Þær niðurstöður verkefnisins sem hér eru til umfjöllunar fylla því
ákveðið skarð í fræðunum þar sem þær beinast að mögulegum áhrifum ann-
ars/erlenda málsins ensku á íslensku, móðurmál flestra íbúa landsins. Vægi
ensku í hinum stafræna heimi gerir það þó að verkum að íslenskt málsam-
félag er fjarri því að vera einstakt þegar kemur að stafrænu málsambýli við
ensku. Niðurstöðurnar sem gerð er grein fyrir í þessari grein hafa því þýð-
ingu fyrir fleiri málsamfélög, þótt hér sé einblínt á íslenskt samhengi.
Efnisskipan greinarinnar er á þá leið að í 2. kafla er fjallað um fræðilegar
forsendur rannsóknarspurninganna í (1) og tildrög öndvegisverkefnisins. Í
3. kafla er gerð grein fyrir þeim aðferðum sem beitt var í verkefninu og í 4.
kafla er gefið yfirlit yfir niðurstöður tölfræðilegrar greiningar á gögnunum
og þær niðurstöður sem svara rannsóknarspurningunum kynntar og ræddar.
Að lokum eru umræður og lokaorð í 5. kafla.
2. Máltaka á stafrænni öld
Rannsóknarspurningarnar í (1) leitast við að svara þeirri spurningu hvort al-
þjóðamálið enska, sem börn læra í dag að miklu leyti af stafrænu ílagi meðal
annars í snjalltækjum, hafi áhrif á íslenskufærni þeirra, þótt íslenska sé meiri-
hlutamál á Íslandi. Eins og nefnt var í inngangi hafa rannsóknir fræðimanna
hvorki hérlendis né erlendis beinst að þessari spurningu. Þrátt fyrir það
höfðu fyrri rannsóknir áhrif á mótun verkefnisins sem hér er til umræðu
og túlkun niðurstaðna þess. Því verður í kafla 2.1 gerð stuttlega grein fyrir
niðurstöðum þriggja ólíkra rannsóknarsviða sem tengjast rannsóknarspurn-
ingum greinarinnar á mismunandi hátt. Fyrst er fjallað um umfangsmiklar
hann lærir málið. Talað er um annað mál þegar tungumál er lært á eftir móðurmáli á
málsvæði markmálsins en erlent mál þegar menn læra tungumál, yfirleitt í skóla, sem
ekki er tungumál málsamfélagsins, sjá Birnu Arnbjörnsdóttur, „Chomsky og kenn-
ingar um tileinkun annars máls og erlendra mála“, Chomsky. Mál, sál og samfélag,
ritstjóri Höskuldur Þráinsson og Matthew whelpton, Reykjavík: Háskólaútgáfan,
2013, bls. 207–226, hér bls. 209. Enska er enn flokkuð sem erlent mál á Íslandi þótt
færa megi rök fyrir því að staða hennar hér á landi sé líkari því að hún gegni hér
hlutverki annars máls eða viðbótarmáls (e. additional language) fremur en erlends
máls, sjá Birnu Arnbjörnsdóttur, „English in Iceland. Second Language, Foreign
Language, or Neither?, Teaching and Learning English in Iceland. In Honour of Auð-
ur Torfadóttir, ritstjórar Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís Ingvarsdóttir, Reykjavík:
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur, 2007, bls. 51–78, hér bls. 74–75; og Birnu Arn-
björnsdóttur, „The Policies and Contexts that Frame English Education and Use in
Iceland“, Language development across the life span. The impact of English on education
and work in Iceland, ritstjórar Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís Ingvarsdóttir, Cham:
Springer, 2018, bls. 19–34, hér bls. 31.