Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 211
ARI Páll KRISTInSSOn
210
lensks táknmáls 2011,31 námskrár í íslensku og svo framvegis eru dæmi um
skjalfestar málstýringartilraunir í íslensku samfélagi. niðurstöður úr rann-
sóknarverkefninu „Greining á málfræðilegum afleiðingum stafræns málsam-
býlis“ ættu að nýtast málstýrendum í viðleitni þeirra til að halda fram hlut
íslenskunnar gagnvart ensku á ólíkum notkunarsviðum. Það á ef til vill ekki
síst við þegar kemur að því að reyna að hafa áhrif á viðhorfin. nýleg opinber
málstýringarskjöl hafa að geyma sérstaka áherslu á viðhorfaþáttinn, og ég
tel að þar megi nú greina svonefnda virðingarstýringu. Vikið var að þessu í
inngangi og nánari umræða er í 3. kafla hér á eftir.
Allir þrír meginþættir málstefnu (málhegðun, málviðhorf og málstýring)
koma við sögu varðandi markmið, viðfangsefni og niðurstöður verkefnisins
„Greining á málfræðilegum afleiðingum stafræns málsambýlis“. Sú rann-
sókn sneri efnislega beinlínis að málhegðun og málviðhorfum. En hvar
kemur málstýringin þá inn í myndina? Því er til að svara að í fyrsta lagi
er ekki útilokað að málstýringarviðleitni hafi þegar haft einhver áhrif, ljós
eða dulin, á málhegðun og málviðhorf einhverra þátttakendanna í rann-
sókninni, og í öðru lagi er þess að vænta að niðurstöðurnar nýtist við að
undirbyggja skynsamlega málstýringu, og þá meðal annars viðhorfastýringu
sem tæpt hefur verið á og nánar verður rætt um í 3. kafla. Eigi málstýring
að hafa nokkra von um að bera árangur þarf hún að taka mið af viðhorfum
og hegðun. Sambandið er sem sagt gagnvirkt; ekki er einungis gert ráð fyrir
að það sé málstýring sem haft geti áhrif á málhegðun og málviðhorf heldur
verður málstýringarviðleitnin einnig að taka mið af ríkjandi málhegðun og
málviðhorfum. árangur af hvers konar íhlutun ræðst því óhjákvæmilega af
því hvort nægilegt tillit er tekið til þeirrar þekkingar sem aflað hefur verið
um hegðun og viðhorf. Rannsóknarniðurstöður um málhegðun og málvið-
horf, sbr. það sem rætt var um í 2.2 og 2.3 hér á undan, geta þannig myndað
grundvöll að mótun málstýringar. Sem dæmi um hagnýtingu rannsóknar-
niðurstaðna í þágu opinberrar málstýringar mætti nefna að vísbendingar um
að unglingar tengi ensku fremur en íslensku við afþreyingu og skemmtun32
gætu talist sterk rök fyrir opinberum stuðningi við gerð fleiri íslenskra tölvu-
leikja, sjónvarpsefnis, heillandi smáforrita og þar fram eftir götunum, í því
skyni að styrkja jákvæðari viðhorf til íslensku á einmitt þeim sviðum.
31 Lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls, 61/2011, Alþingi.
32 Berglind Hrönn Einarsdóttir, Viðhorf unglinga til íslensku og ensku; Ólöf Björk Sig-
urðardóttir og Sigríður Sigurjónsdóttir, „Viðhorf íslenskra barna til íslensku og
ensku: Hvað segja þau um íslensku- og enskukennslu í grunnskólum?“.