Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Page 120

LEIkJATöLVuR OG ORðAFORðI unGLInGA
119

2

Grand Theft Auto, eða GTA eins og leikurinn er kallaður meðal tölvuleikjaspilara, gengur út á
að stela bílum, komast undan lögreglunni, drepa og leysa ýmis verkefni sem tengjast
undirheimum samfélaga sem svipar til bandarískra stórborga á borð við Los Angeles og Las
Vegas. Í leiknum koma drengirnir við í sjoppum, hárgreiðslustofum, fataverslunum og ýmsum
öðrum stöðum sem teiknaðir eru eftir amerískum fyrirmyndum. Í Grand Theft Auto skapa
tölvuleikjaspilarar sér persónu sem er fulltrúi þeirra í leiknum, eins konar sýndarveru eða
hliðarsjálf. Leikurinn býður upp á marga valkosti þegar verið er að móta persónuna og gefst
spilurum meðal annars kostur á að velja sér uppruna, lífstíl, aldur og útlit. Þessar persónur
geta svo farið í búðir og keypt sér fatnað, skartgripi og fylgihluti eða farið á hárgreiðslustofur
til að fá sér húðflúr, láta klippa sig eða lita á sér hárið. Á upptökunum sem eru til umfjöllunar
má meðal annars fylgjast með tveimur fimmtán ára drengjum, sem hér eru kallaðir Bogi og
Svenni, í búðarferð þar sem þeir eyða löngum tíma í að skoða föt og skartgripi. Eftirfarandi
brot í (1) hefst í þann mund sem vinirnir renna inn á bílastæði við verslunina og á meðan
Svenni stígur út úr bílnum lýsir hann því yfir að hann „eyði alltaf svo miklum pening“ í
þessari búð (lína 1–2). Í dæminu eru orðin sem til umræðu eru feitletruð og merkt með ör í
vinstri spássíu. Skráningarlykill er í viðauka.

(1) Búðarferð: ÍU-töl-gta2
(B=Bogi, S=Svenni, A=afgreiðslukona, sýndarvera)

01 S vá maður (.) ég eyði alltaf svo miklum pening þegar
02 ég fer í þessa búð sko
03 B sh- gAU:r
04 (0,6)
 05 B þessi shop er expensive sko
06 B þessi [búð]
07 S [ég ] veit það
08 (0,8)
 09 S ég keypti mér chain hérna í gær á helvíti mikið
10 (1,9)
 11 B ókei ég ætla að kaupa turtleneck
12 (0,4)
 13 B é- é- ég er the second man sko
14 (0,8)
15 S ókei hhh
 16 A I’m [here if you need me]
 17 S [turtleneck og buxur]
 18 B yea::h
19 (1,2)
 20 B hva- hvar sé: ég turtleneck

Mikið er um ensk orð og orðasambönd í brotinu hér að framan. Svenni segir til dæmis frá því
að hann hafi keypt sér chain í þessari verslun í gær (lína 9) og drengirnir tala báðir um
mi i er um ensk orð g orðasambönd í brotinu hér að framan. Svenni segir
til dæmis frá því að hann hafi keypt sér chain í þessari verslun í gær (lína 9)
og drengirnir tala báðir um turtleneck sem Bogi ætlar að kaupa sér (línur 11,
17, 20). nafnorðin chain og turtleneck eru orð sem birtast svo í felliglugga
þegar drengirnir fara að kaupa sér varning og því ekki ólíklegt að leikurinn
hafi haft einhver áhrif á orðaval hér (það er að segja að þeir muni eftir því
að hafa farið inn í þessa verslun áður og skoðað vörur sem eru merktar sem
chain og turtleneck). önnur ensk orð og orðasambönd sem þarna koma fyrir
eru lýsingarorðið expensive, orðasambandið the second man og endurgjöfin
eða orðræðuögnin yeah.
Í brotinu tekur einnig sýndarvera til orða. Þegar drengirnir stíga inn í
búðina kemur afgreiðslukona á móti þeim og býður fram aðstoð á ensku:
„I’m here if you need me“. Töluvert er um slík ávörp í leiknum, það er
stuttar og staðlaðar segðir og upphrópanir afgreiðslufólks, lögreglumanna,
annarra glæpamanna eða saklausra borgara sem verða á vegi drengjanna í
sýndarheimi leiksins (til dæmis what the fuck!, oh my god!). Eins og í þessu
dæmi sýna þó Bogi og Svenni sjaldnast nein viðbrögð við orðum sýndar-
menna enda skynja þau ekki önnur viðbrögð en hreyfingar sem eiga sér stað
í tölvuheiminum og því gagnslaust að reyna að tala til þeirra.
Að þessu sinni verður kastljósinu beint að svonefndum framandorðum,
það er orðum sem fengin eru að láni en hafa hingað til ekki verið talin til
íslensks orðaforða (nánari umfjöllun í undirkaflanum „Aðkomuorð, tökuorð
og framandorð“ hér á eftir). Spurningarnar sem leitast er við að svara eru
eftirfarandi:
1) Hversu hátt hlutfall af orðaforða samtalsins eru framandorð?
2) Hvernig skiptast framandorðin í flokka?
3) Gefur rannsóknin einhverjar vísbendingar um áhrif tölvuleikja á
orðaforða ungra Íslendinga?