Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 230
RANNSÓKNIR Á STAFRÆNU MÁLSAMBÝLI …
229
rasco og Wendy í The Shining eftir Stephen King sem fórna sér fyrir hús eða
íbúa þess. Samlíðan er jafnframt lykilatriði í sambandi Vigdísar og Hrafns,
en hún finnur til með honum vegna þess að hún verður þess áskynja að eitt-
hvað í fortíð hans hafi brotið hann. Hún leggur því allt í sölurnar til þess að
byggja hann upp; ferilinn, eignir sínar og að lokum hugsanlega lífið. Saman
taka fjórmenningarnir stefnuna inn í draugahús; nánar tiltekið eru strákarnir
við stjórn og stelpurnar fylgja með.
Benzinn mjakast áfram í myrkrinu og segja má að félagarnir komist á
leiðarenda þegar þeir klessa á svart hús „sem kom þjótandi utan úr þokunni“
(12) einhvers staðar við norðurrönd Vatnajökuls.27 Eftir „hvellinn“ neyðast
fjórmenningarnir til að dvelja í húsinu á milli þess sem þeir hringsóla um
hálendið og reyna að komast aftur norður að Öskju. Þannig verður hálendi
Íslands að reimleikahúsi þar sem sögupersónur festast í tíma á milli góð-
æris og hruns. Það er einnig rýmið á milli lífs og dauða, sem birtist í því að
sagan gerist að mestu eftir hvellinn sem verður við áreksturinn við húsið.
Þar dvelja sögupersónur bæði í tíma og rúmi þar til þær virðast ýmist fjara
út ein af annarri eða sökkva undir yfirborð jarðarinnar, eða eins og segir í
sögunni: „Þau voru ekki lengur gjaldgeng í heimi efnisins heldur stödd í ein-
hverju limbói milli lífs og dauða og rötuðu í hvoruga áttina.“ (238) Það er
freistandi að líta svo á að sögupersónur séu fastar í viðjum eigin ótta vegna
hvellsins (eftir áreksturinn – eða það sem er líklegra, vegna hrunsins).
Draugapeningar í draugahúsum
Hálendið á það sameiginlegt með The Shining að það eru fjárhagskröggur
sem hleypa sögupersónum af stað að reimleikahúsinu. Fjórmenningarnir í
Hálendinu eru að flýja óvissuna sem blasir við þeim eftir efnahagshrunið.
Atvinna þeirra og búseta er ótrygg og þar með allt það sem þau hafa talið til
lífsgæða árin á undan. Það sem rekur Hrafn, Egil, Önnu og Vigdísi af stað
inn að miðju landsins til að byrja með er flótti frá gjaldþroti – og kannski
27 Áreksturinn í sögunni orkar sem orðaleikur sbr. að á ensku er sama orð notað yfir
fjármálahrun og árekstur, eða crash. Í íslensku sögunni virðast gerðar tilraunir til að
finna orðstofn sambærilegan þeim enska til dæmis þegar talað er um að húsið skelli
á bílnum (Steinar Bragi, Hálendið, bls. 12) – lesendur geta þá hugsað að hrunið hafi
verið skellur fyrir þjóðina – að það hafi orðið heilmikill hvellur (Steinar Bragi, Há-
lendið, bls. 17), en ætla má að hugrenningatengslin komist sérstaklega á fyrir tilstilli
enska orðsins sem felur í sér hliðstæðuna. Eins má minna á að Stephen King segir
The Amityville Horror kvikmyndina vera um „a financial demolition derby“ og líkir
þannig fjárhagsástandi fjölskyldunnar við klessubílakeppni. Stephen King, „Why
We Crave Horror Fiction“, Playboy janúar 1981, bls. 237.