Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Side 207
ARI Páll KRISTInSSOn
206
á málfræðilegum afleiðingum stafræns málsambýlis“ var viðamikil könnun á
viðhorfum málnotenda, meðal annars gagnvart því að blanda enskum orðum
og orðasamböndum inn í íslenskan texta, og því hvort enska eða íslenska
verður fyrir valinu sem samskiptamál í mismunandi aðstæðum og notkunar-
sviðum. Sá hluti málsambýlisrannsóknarinnar fellur þannig vel að málvið-
horfahugtakinu eins og því er beitt hjá Spolsky.
Viðhorfskönnunin í „Greiningu á málfræðilegum afleiðingum stafræns
málsambýlis“ bendir ekki til þess að í landinu ríki almennt neikvæð viðhorf
til íslensku. Fremur er svo að sjá sem jákvæð viðhorf séu ofan á gagnvart bæði
íslensku og ensku enda þótt yngra fólkið sé ekki fullt eins jákvætt gagnvart
íslenskunni og hinir eldri.15 Stjórnendur rannsóknarverkefnisins hafa dregið
meginniðurstöður um viðhorf þátttakendanna saman á þessa leið: „Viðhorf
málnotenda gagnvart bæði íslensku og ensku eru yfirleitt jákvæð, en við-
horf yngra fólks gagnvart íslensku eru þó ekki eins jákvæð og viðhorf eldri
aldurshópa.“16 Það að þátttakendur hafi heilt yfir jákvæð viðhorf til beggja
málanna, íslensku og ensku, sýnir að það þarf ekki endilega að vera reyndin
að áhugi á og virðing fyrir öðru málinu feli sjálfkrafa í sér neikvæð viðhorf til
hins málsins. Þau neikvæðu viðhorf sem komu í ljós gagnvart íslensku virtust
einna helst beinast að námsgreininni íslensku fremur en tungumálinu sem
slíku. Rannsóknir sýna að börn og unglingar tengi íslenskuna fremur við
leiðinleg viðfangsefni en enskuna við afþreyingu og skemmtilegheit.17
Fyrri athuganir hafa reyndar ekki bent til þess að viðhorf til íslensku sem
tungumáls (þá er ekki átt við viðhorf til hennar sem skólafags) séu sérstak-
lega neikvæð. Þvert á móti hafa komið fram í rannsóknum á þessari öld já-
kvæð viðhorf meðal íslenskra málnotenda gagnvart þjóðtungu sinni18 og ís-
15 Samanber Sigríði Sigurjónsdóttur, „Viðhorf ungra Íslendinga til íslensku á tímum
stafræns málsambýlis við ensku“, Málfregnir 18/2020, bls. 7–14.
16 Molicodilaco: Modeling the linguistic Consequences of Digital language Contact,
http://molicodilaco.hi.is/islenska/.
17 Berglind Hrönn Einarsdóttir, Viðhorf unglinga til íslensku og ensku: Niðurstöður við-
talskönnunar við 48 unglinga á aldrinum 13–16 ára, MA-ritgerð í íslenskri málfræði,
Háskóla Íslands, 2019, http://hdl.handle.net/1946/32654; Ólöf Björk Sigurðardótt-
ir og Sigríður Sigurjónsdóttir, „Viðhorf íslenskra barna til íslensku og ensku: Hvað
segja þau um íslensku- og enskukennslu í grunnskólum?“, Netla – Veftímarit um
uppeldi og menntun: Sérrit 2020 – Menntakvika 2020, https://netla.hi.is/serrit/2020/
menntakvika_2020/03.pdf, bls. 1–18.
18 Kristján árnason, „Island“, Nordiske språkhaldningar: Ei meiningsmåling, ritstj. Tore
Kristiansen og lars S. Vikør, Ósló: novus, 2006, bls. 17–39; Hanna Óladóttir,
Shake, sjeik eller mjólkurhristingur? Islandske holdninger til engelsk språkpåvirkning,
Ósló: novus, 2009.