Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 153
FINNuR FRIðRIKSSON OG ÁSGRÍmuR ANGANTýSSON
152
en hún hefur þó verið þróuð frekar, bæði af Gumperz sjálfum19 og fleirum,20
og hlutverk málvíxla kvíslast nú í ýmsa undirflokka. Sumir þeirra, svo sem
áhersluauki og tilvitnun í aðra, hafa í raun þegar verið nefndir en hér kemur
þó ýmislegt annað við sögu og málvíxl virðast til að mynda gjarnan notuð til
frekari útskýringa á tilteknum skilaboðum, til að undirstrika tengsl við við-
mælandann eða þegar málhafa hverju sinni vantar orð eða orðasamband á
grunnmálinu til að koma efni sínu til skila. Einnig hefur verið á það bent að
málvíxl þjóni ekki alltaf einhverjum ákveðnum tilgangi í viðkomandi sam-
ræðum heldur geti þau líka átt sér stað að því er virðist nokkuð tilviljana-
kennt, gjarnan út frá ákveðnum orðum eða aðstæðum í segðinni hverju sinni
sem skapa einhvers konar ómeðvituð hugrenningatengsl eða „kveikjur“ að
víxlunum.21
Eins og kannski má vænta ræðst skipting málvíxla í þessa flokka að
nokkru af því hverjar málaðstæðurnar eru hverju sinni og ýmiss konar að-
stæður hafa verið teknar til athugunar í þessu samhengi, svo sem samskipti
sölumanna og viðskiptavina,22 samskipti kennara og nemenda23 og umræður
um tæknileg málefni, svo sem tölvur.24 Í seinni tíð hafa svo samskipti í raf-
rænu umhverfi, og þá sérstaklega á samfélagsmiðlum, vakið vaxandi athygli.
Í flestum tilvikum er enska það mál sem víxlað er yfir í, enda flestir sam-
19 John J. Gumperz, Discourse strategies, bls. 75–83.
20 Sjá t.d. Charlotte Hoffmann, An introduction to bilingualism, New York: Longman,
2014; muriel Saville-Troike, The ethnography of communication: An introduction, Ox-
ford: Basil Blackwell, 2003.
21 Claudia maria Riehl, „Code-switching in Bilinguals: Impacts of mental Processes
and Language Awareness“, ISB4: Proceedings of the 4th International Symposium on
Bilingualism, ritstj. James Cohen, Kara T. mcAlister, Kellie Rolstad og Jeff macSw-
an, Somerville, mA: Cascadilla Press, 2005, bls. 1945–1959, hér bls. 1945–1946.
22 Yih-Long Lau og Sue-Hie Ting, „Chinese vendors’ code switching in service enco-
unters in Sarawak, malaysia“, Sociolinguistic Studies, 7: 2/2014, bls. 199–223; Y. Pan,
„Code-switching and social change in Guangzhou and Hong Kong“, International
Journal of the Sociology of Language 146: 1/2000, bls. 21–42; Gse-Peng Soon og Sue-
Hie Ting, „Conventions of malaysian grocery store service encounters“, HERMES
Journal of Language and Communication in Business 27: 53/2014, bls. 125–142.
23 Hilda Cahyani, michele de Courcy og Jenny Barnett, „Teachers’ code-switching
in bilingual classrooms: Exploring pedagogical and sociocultural functions“, Int-
ernational Journal of Bilingual Education and Bilingualism 21: 4/2018, bls. 465–479;
Saionara Greggio og Gloria Gil, „Teacher’s and Learners’ use of Code Switching
in the English as a Foreign Language Classroom: A Qualitative Study“, Linguagem
& Ensino 10: 2/2007, bls. 371–393.
24 Timothy J. Riney, „Toward more homogeneous bilingualism: Shift phenomena in
Singapore“, Multilingua 17: 1/1998, bls. 1–23.