Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 256

RANNSÓKNIR Á STAFRÆNU MÁLSAMBÝLI …
255
kynslóðum saman. Í sögunni er ítrekað lögð áhersla á erfðir meðal annars í
gegnum umfjöllun um líftækni.
Líftæknin hefur lengst af fylgt hrollvekjunni og þá sérstaklega þeirri teg-
und hennar sem tengist vísindaskáldskap, en tvö þekktustu brautryðjenda-
verk í líftæknibókmenntum eru hrollvekjur frá nítjándu öld, Frankenstein
eftir Mary Shelley og The Island of Dr. Moreau eftir H. g. Wells.94 Persóna
Kjartans sækir ýmislegt til erkitýpískra illmenna bókmennta- og kvikmynda-
sögunnar, hann er brjálaður vísindamaður í anda dr. Moreaus. Í skáldsögu
Wells kom fyrst fyrir nýyrðið mannblendingur eða genaskeytt dýr (e. hum-
anized animals). Bókin fjallar um siðferðisleg mörk tilrauna í forvitnisskyni
og fékk lesendur til að velta fyrir sér hver aðgreiningin á milli manna og
dýra væri. Hinn illi dr. Moreau skapar flokk af skelfilegum og vansælum
„skrímslum“ sem eru hálfir menn og hálfar skepnur.95 Í þessu samhengi má
geta sér þess til að Kjartan Aðalsteinsson hafi eitthvað með blandaða gerð
tófanna á hálendinu að gera. Hugsanlega eru þær erfðafræðileg skrímsli
fremur en blendingar af náttúrunnar hendi. Í húsinu eru að minnsta kosti
leifar af sjúkum tilraunum hans:
Fyrsta herbergið var fullt af pappakössum sem höfðu morknað í
sundur og innihaldið runnið út á gólfið – ljósmyndir af hræjum á
dreif um sandinn, tvíhöfða kálfi, tjóðraðri kind með iðrin úti að éta
þau, ref með rakaðan búk og fugl bundinn ofan á höfuðið. (245)
Kjartan Aðalsteinsson er með læknispróf frá Princeton og fann upp leið til
að virkja manneskjur og þróaði hugmyndir um „lífmagn“ sem „eins konar
raforku sem byggi í öllum lífverum og mætti hagnýta til að stýra vexti þeirra
og ráða meðal annars niðurlögum krabbameina.“ Hann virðist hafa gerst
brotið „gott vísindasiðferði“ með rannsóknum sínum og meðal annars „mis-
notað[…] aðgang sinn að gagnasöfnum Landspítalans og læknaskýrslum tug-
þúsunda Íslendinga“. (111) Kjartani er ljóslega ætlað að minna á Kára Stef-
ánsson, framkvæmdastjóra Íslenskrar erfðagreiningar sem stofnuð var árið
1996.96 Þá var Kári prófessor í tauga- og taugameinafræði við Harvard Insti-
94 Úlfhildur Dagsdóttir, „Úlfa-krásir“, Skírnir 2/2006, bls. 357–378, hér bls. 369.
95 Það gerir hann í skjóli eyjunnar; einangrunin leynir illvirkjum hans. Sögumaðurinn
Edward Prendick sem verður skipreika þar og kemst að tilraunum dr. Moreaus að-
lagast jafnframt lífinu á eyjunni eftir því sem á dvölina líður. Einangrun eyþjóðar-
innar birtist einnig í skáldsögu Steinars Braga, kannski ekki síst til að draga fram
hvernig hún getur verið skjól spillingar.
96 Kári Stefánsson hefur viðrað aðra hugmynd sem tengist samsetningu þjóðarinnar og