Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2021, Blaðsíða 79

HILDUR, SIGRÍÐUR OG ÞORBJÖRG
78
Mynd 3 sýnir tengsl íslensks hreims við hlutfall ensku í óvirku ílagi (hlustun
og lestur) annars vegar og virkri málnotkun (tal og skrif) hins vegar. Eins og
á mynd 1 eru allar framburðarbreyturnar fjórar teknar saman í eina breytu,
íslenskan hreim. Enn og aftur benda niðurstöður til þess að íslenskur hreim-
ur sé minni eftir því sem hlutfall ensku í ílagi og málnotkun er meira, hvort
sem um er að ræða óvirkt ílag eða virka málnotkun. Á mynd 3 sést samt að
línan fyrir virka enska málnotkun hallar meira en línan fyrir óvirkt enskt ílag
en það bendir til þess að ensk málnotkun dragi meira úr íslenskum hreim en
óvirkt enskt ílag. Virk enskunotkun þátttakenda virðist því hafa þau áhrif að
draga úr íslenskum hreim þeirra þegar þeir tala ensku.
Af þeim niðurstöðum sem gerð hefur verið grein fyrir hér má draga þær
ályktanir að íslenskur hreimur þátttakenda tengist enskuílagi og enskunotk-
un þeirra nokkuð sterkum böndum. Stigskiptur líkanasamanburður hefur
staðfest að hlutfall ensku í heildarílagi spáir marktækt fyrir um íslenskan
hreim, sjá nánar í inngangi 4. kafla. Eftir því sem hlutfall ensku í heildar-
ílagi þátttakenda er hærra er hlutfall íslensks hreims í enskuframburði þeirra
lægra. Þetta á við um allar framburðarbreyturnar fjórar sem voru prófaðar
í þessari athugun. Þá eru einnig vísbendingar um að hlutfall ensku í virkri
málnotkun hafi meiri áhrif en hlutfall ensku í óvirku ílagi. Þó ber að taka
þessum vísbendingum með fyrirvara en í næstu undirköflum verður meðal
annars rætt hvaða áhrif þetta kann að hafa. Næst skoðum við hvort greina
megi áhrif frá aldri þátttakenda á íslenskan hreim í framburði þeirra á ensku.
4.2 Íslenskur hreimur eftir aldri þátttakenda
Aldur hefur töluverð áhrif á það hvernig máltöku og málanámi vindur fram
og framburður og hljóðkerfi er eitt af því fyrsta sem við tileinkum okkur í
máltökunni.50 Því er ástæða til að skoða niðurstöður út frá aldurshópum til
að athuga hvort íslenskur hreimur í enskuframburði þátttakenda sé breyti-
50 Sjá til dæmis Sigríði Sigurjónsdóttur, „Máltaka barna og meðfæddur málhæfileiki“,
Chomsky – Mál, sál og samfélag, ritstjórar Höskuldur Þráinsson og Matthew Whelp-
ton, Reykjavík: Háskólaútgáfan, 2013, bls. 107–127, hér bls. 114–116; Jacqueline S.
Johnson og Elissa L. Newport, „Critical Period Effects in Second Language Learn-
ing. The Influence of Maturational State on the Acquisition of English as a Second
Language“, Cognitive Psychology 21: 1/1989, bls. 60–99, hér bls. 90; Elissa Newport,
„Contrasting Conceptions of the Critical Period for Language“, The Epigenesis of
Mind, ritstjórar Susan Carey og Rochel Gelman, New Jersey: Hillsdale, 1991, bls.
111–130, hér bls. 121 og Robert DeKeyser og Jenifer Larson-Hall, „What Does the
Critical Period Really Mean?“, bls. 98.