Læknaneminn - 01.10.1995, Qupperneq 24

BLÓÐÞYNNING
BLOÐÞYNNING
Þorvarður R. Hálfdanarson, Þorsteinn Gunnarsson
og Vilhelmína Haraldsdóttir
INNGANGUR.
Blóðþynning er aðferð manna til þess að
hemja blóðstorkukerfi líkamans og er nauðsynleg
undir vissum kringumstæðum. A sjúkrahús-
vöktum eru margir sjúklingar settir á blóð-
þynningu eða eru á stöðugri blóðþynningu í
lengri eða skemmri tíma. Aðstoðarlæknar eru oft
fengnir til þess að skammta blóðþynningarlyf
þegar niðurstöður storkuprófa liggja fyrir. Því er
nauðsynlegt að allir lælcnar og læknanemar kunni
skil á grundvallaratriðum blóðþynningar og
hvernig á að framkvæma hana.
í þessari grein ætlum við að skýra út
hugmyndir manna um hvernig blóðþynningarlyf
verka á storkukerfið. Einnig verður fjallað um
helstu ábendingar og frábendingar fyrir
blóðþynningu auk þess sem skýrt verður út
hverning á að hefja og viðhalda henni.
Verulegum hluta greinarinnar verður varið í
að fjalla um warfarín og heparín þar sem
allflestir sjúklingar á blóðþynnandi meðferð fá
þau lyf og notkun þeirra krefst staðgóðrar
þekkingar, eigi að beita þeim rétt.Til að skilja til
hlítar verkun hinna ýmsu blóðþynnandi lyfja er
lesendum ráðlagt að kynna sér ferli blóð-
storknunar, sérstaklega hlutverk blóðflagna og
storkuþátta en það eru þeir þættir sem
blóðþynnandi lyf hafa mest áhrif á. Ymsar bækur
og greinar16’21 henta vel til þessa og má nefna að
bók sú er íslenskir læknanemar hafa notað sem
lesefni í blóðsjúkdómum inniheldur einfaldan og
góðan kafla um þetta efni32.
Þorvarður og Þorsteinn eru aðstoðarlæknar á
Borgarspítalanum. Vilhelmína er sérfrœðingur í
hlóðmeinafrœði á Lyflœknisdeild Borgarspítalans.
BLÓÐÞYNNINGARLYF.
K-VÍTAMÍN BLOKKARAR
(KÚMARÍN)27,29,59
VERKUNARHÁTTUR
I þessum lyfjaflokki er að finna ýmis lyf með
viðlíkan verkunarmáta. Hérlendis er sú stefna
ríkjandi að nota einungis eina tegund og hefur
lyfið warfarín (Kóvar®) verið mest notað og er
stefnt að því að allir sem þurfi per os (p.o.)
blóðþynningu noti það. Þess ber þó að geta að
enn eru nokkrir einstaklingar á annarri tegund
þ.e. Dikumarol® en þar gilda aðrar skammta-
stærðir en hjá warfaríni. Þessir einstaklingar hafa
venjulega verið lengi á Dikumarol® og eru
yfirleitt undir góðri stjórn og því vart ástæða til
að skipta um lyf.
Þrátt fyrir að þessi lyf hafi verið lengi í
notkun er verkun þeirra ekki þekkt til hlítar þó
um þau sé mikið vitað. Verkun lyfjanna byggist
á því að hamla K-vítamínháðri framleiðslu
fjögurra storkuþátta (II, VII, IX, X) í lifrinni.
Lyfin trufla umbreytingu K-vítamín epoxíðs í K-
vítamín-H2 (hydroquinone). K-vítamín-H2 er
nauðsynlegt fyrir karboxýleringu glútamats á
hinum K-vítamínháðu storkuþáttum. Þannig er
komið í veg fyrir kalsíumháða formbreytingu
storkuþáttanna sem nauðsynleg er fyrir virkni
þeirra í storkukerfinu. K-vítamínblokkararnir
hindra ensím sem eru nauðsynleg fyrir
áðurnefnda umbreytingu K-vítamíns og þannig
gengur fljótlega allt K-vítamín-H2 til þurrðar.
Einnig hindra þessi lyf karboxýleringu á
próteinum C og S sem eru náttúrulegir hemlar á
18
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.