Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 68

TOLVUNET
hleypt inn, er næst að velja gagnasafn. Það
gagnasafn í læknisfræði sem er best þekkt
og mest er notað er án efa MEDLINE. í
MEDLINE er að finna, allar götur frá
árinu 1966, allar ritgerðir úr tæplega 3000
helstu læknisfræðitímaritum heims.
Ritgerðirnar sjálfar eru að vísu ekki þarna
en nöfn höfunda, tímarit, ár, árgangur,
blaðsíður, stofnun, tungumál, lykilorð,
flokkun, ágrip ef til er o.fl. Allar þessar
upplýsingar er hægt að nota til leitar,
venjulega til að finna þær ritsmíðar sem til
eru um eitthvað afmarkað efni. MEDLINE
er ekki eina gagnasafnió sem er gagnlegt
fyrir okkur og má nefna til viðbótar
EMBASE (Excerpta Medica), SCI-
SEARCH (Science Citation Index), SED-
BASE (Side Effects of Drugs Database),
TOXLINE, CANCERLIT og AIDSLINE.
Öll þessi gagnasöfn eru jafn ómissandi og
MEDLINE. í Dialog eru þar að auki
nokkur tímarit og handbækur þar sem allur
textinn er til staðar (full text databases) og
má þar nefna New England Journal of
Medicine og lyfjahandbókina Martindale.
Þegar Ieitað er í þessum söfnum, þarf að
kunna 10-15 skipanir, sem ekki eru allar
eins í hinum ýrnsu gagnasöfnum. Þó að
þetta sé i sjálfu sér ekki mikið mál að
kunna, uppfyllir það ekki nútímakröfur um
þægileg og helst myndræn notendaskil og
vissulega skiptir þetta máli t.d. fyrir þá
sem ekki gera leitir reglulega. Þeir sem
reka gagnabankana eru nú loksins að taka
við sér og nýlega er konrið á markað
forritið KR ProBase, eingöngu fyrir
Windows-umhverfi enn sem komið er.
Þetta forrit gerir leit í Data-Star eða Dialog
mun þægilegri og einfaldari og getur þar
að auki stytt tengitíma og þar nreð lækkað
kostnað. Svipuð forrit hafa verið til í
nokkur ár en hafa ekki fengið háa einkunn.
Telja má víst að þetta sé einungis upphafið
á þróun sem mun auðvelda og einfalda
leitir í MEDLINE og öðrum gagna-
söfnunr. Hin öra þróun Veraldarvefsins á
síðustu 2 árurn gefur vísbendingu um að
þessi þróun verði einnig hröð.
LÆKNISFRÆÐI Á
VERALDARVEFNUM,
Það gerðist nú í lok maí s.l. að fyrsta virta
tímaritið í læknisfræði, British Medical Journal,
birtist á Vefnum (sjá umfjöllun í BMJ 27. maí
1995). Til að byrja með verða birt efnisyfirlit,
sumar ritstjórnargreinar, útdrættir og sumar
greinar í heild sinni, en ætlunin er að auka þetta
smám saman. Vissulega erNew England Journal
of Medicine búið að vera aðgengilegt í Dialog
um nokkurt skeið, en þar borgar maður fyrir
hverja mínútu og notkunin verður öðruvísi.
Ritstjórar BMJ segja að þeir muni trúlega missa
einhverjar áskriftir en þetta sé þróunin og
framtíðin, sem elcki verði umflúin. Þeir segja
einnig að þetta sé m.a. gert fyrir fátækar þjóðir
sem ekki hafi efni á að borga áskriftir tímarita.
Þetta eru merk tíðindi og áreiðanlega aðeins
upphafið að þróun sem á eftir að hafa mikil áhrif
á líf okkar.
Ég sagði áður í þessari grein að ekki sé enn
að finna rnikið af bitastæðri læknisfræði á
Vefnum, en þetta er þó óðfluga að breytast. Því
er spáð að innan skamms verði sæmilegt fram-
boð af fræðsluefni með texta, myndum (t.d.
röntgen), hljóðum (t.d. hjartahlustun) og stuttum
kvikmyndum (t.d. hreyfingum sjúklings). Þetta
er þegar byrjað, sbr. Virtual Hospital hér neðar.
Læknadeildir margra erlendra háskóla lcynna
sig á Vefnum en þessar síður valda manni
yfirleitt verulegum vonbrigðum. Þessar
kynningar eru flestar meira í ætt við auglýsingar
en fræðsluefni. Ég hef leitað dálítið að upp-
58
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.