Læknaneminn - 01.10.1995, Blaðsíða 120

SJÓNBRAUTIR
Þetta er mun hærri grunntíðni en grunntíðni b-
bylgju, og því gefur Fourier-greining möguleika
á að aðskilja þessa annars nátengdu þætti í
sjónhimnuriti. Fourier-greining verður því sífellt
vinsælli sem aðferð við úrvinnslu slíkra gagna
klínískt (43,5). En þar senr grunntíðni sveiflu-
spenna er um 150 Hz að meðaltali í fólki
(samkvæmt Fourier-greiningu) er venja að stilla
bandvídd skráningarmagnara við klíníska töku
sveifluspenna á bilið 100-1000 Hz, og þá fást
niðurstöður eins og sýndar eru á mynd 2.
KLÍNÍSKT NOTAGILDI
SVEIFLUSPENNA.
Nokkuð er deilt um hversu næmar sveiflu-
spennur eru við eftirlit með sykursýki, eða
breytingum í sjónhimnu vegna sykursýki
(diabetic retinopathý). Sumir telja að hægt sé að
greina slíkar breytingar löngu áður en þær verða
sjáanlegar í venjulegri augnbotnaskoðun (9).
Arden og félagar (2) telja hins vegar að PERG sé
mun næmari á þetta en sveifluspennur, en það er
umdeilt atriði; þessar mælingar virðast mæla
virkni taugafruma í sjónu á svipuðum slóðum, og
því hugmyndin e.t.v ekki fjarri lagi. Nýleg
athugun á hópi sjúklinga með insúlín-háða
sykursýki styður skoðun Arden, og sýnir að
PERG er lækkað að spennu snemma í sykursýki,
áður en skemmdir koma fram í augnbotna-
skoðun, og að fylgni er á milli þess hversu langt
er síðan sjúkdómur var greindur og lækkunar í
spennu PERG (24). En varðandi sveifluspennur
benda menn á að það verði lækkun í spennu fyrst
(pre-diabetic retinopathy), síðan jafnframt
aukning í dvöl (implicit time) þeirra (sérstaklega
við nýæðamyndun) og síðast hverfi þær algerlega
í diabetic retinopathy; þetta gerist áður en
nokkrar breytingar verða í b-bylgju, en þegar
sveifluspennur eru horfnar eru fram komnar
skemmdir í augnbotnum (9). Aðrir benda á og
hafa sýnt fram á að það er talsverður breytileiki í
spennuvídd sveifluspenna mælt frá sama ein-
staklingi, sem dragi úr áreiðanleika í greiningu
þeirra (21). í súrefnisþurrð vegna sykursýki
(diabetic retinopathy) eru vísbendingar um
lækkun í grunntíðni sveifluspenna mæld með
Fourier-greiningu. í athugun á þessu atriði
reyndist meðal-grunntíðni hjá heilbrigðu fólki
vera 147 Hz (staðalfrávik 5 Hz) en 139 Hz
(staðalfrávik 7 Hz) hjá fólki með diabetic
retinopathy (43). Engin tölfræðileg greining á
þessurn meðaltölum var uppgefin og staðalfrávik
skarast, þannig að ekki er vist að þetta sé
marktækt. Hins vegar sýndi Fourier-greining að
styrkur (power) spenna í ERG á þessu tíðnisviði
var mun lægri meðal sjúklinganna, eins og við
var að búast. Það er því óljóst hvort grunntíðni
ein sér gefur nokkrar upplýsingar um
pathologiskt ástand.
Ljósaðlögun og rökkuraðlögun, auk birtu-
magns áreita og vídd sjáaldurs, hafa áhrif á
sveifluspennur og geta valdið fyrrgreindum
breytileika. Einnig getur hiutfallslegt vægi stafa
og keila (og þá næmi þeirra) haft þar áhrif, en
báðar gerðir Ijósnema virðast miðla boðum er
leiða til sveifluspenna, a.m.k í mönnum. Þannig
er hægt að mæla sveifluspennur stafa með
dimmum bláum áreitum og fullkominni aðlögun
að rökkri, aðskilið frá sveifluspennum keila, sem
hægt er að mæla með björtum hvítum eða rauð-
um áreitum og aðlögun að ljósi (44). Fourier-
greining sýnir að grunntíðni sveifluspennanna er
hin sama í báðum tilfellum (um 150 Hz) (44), en
það er erfitt á þessu stigi að sjá klíníska gagn-
semi þess að aðgreina þátt stafa og keila í
sveifluspennum, þótt akademískt geti þetta talist
athyglisvert.
ÞRÖSKULDSSVAR STAFA
(SCOTOPIC THRESHOLD
RESPONSE, STR).
Áður en skilið er við athuganir á starfsemi
aftari hluta sjónhimnu með ERG sem vakið er
með ljósblikkum (flash ERG), er rétt að nefna
fyrirbæri sem hefur fundist nýlega og vekur
mikinn áhuga nú, þótt klínískt notagildi sé enn
110
LÆKNANEMINN 2. tbl. 1995 48. árg.