Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 29

AT FINNA ELLA UPPFINNA TAÐ FØROYSKA
33
skip sigldi fram við fuglabjørgum við einum
fleygamanni ella fyglingarmanni á eini rók.
Boðskapurin er púra greiður. Fuglaveiðin
verður her tikin fram sum reklama fyri tað
forkunnuga, ið skal draga ferðafólk til Før-
oyar. Tað er ikki óvanligt, at handilsfyritøkur
ella virkir leggja tað føroyska aftur at vøruni
sum eina serliga dygd, sum liggur í júst tí at
vera føroyskt. Og hvør av okkum tekur ikki
tað føroyska fram um tað útlendska, um
munurin á dygdini ikki er alt ov stórur. Tað
er eisini ein háttur at ásanna okkara før-
oyska samleika mótvegis øðrum. Tað er
einki ilt í at samansjóða vinnulív og føroysk-
an samleika, men ørkymlandi kan tað vera,
tá lundi verður nýttur sum eykenni ella
vørumerki fyri turran fisk, so løgið tað ljóð-
ar, helst tí at lundin verður hildin at vera
føroyskari enn tann turri fiskurin í pakk-
anum.
Føroyingar hava eisini í mongum førum
sín egna mentanarliga atburð, ikki minst tá
ið rúsandi løgur verður drukkin. Tey flestu
mannfólk mugu kenna til at verða boðin í
kjallaran ella aftur um ein hjall, í eitt
hoyggjhús ella í ein bilskúr at fáa sær ein
lítlan. Støðini kunnu vera so ymisk, men
sjálvt um skonkt verður inni í stovuni, verð-
ur fløskan ikki so sjáldan sett niður við
borðinum ella afturundir. Slíkur atburður er
helst komin av rúsdrekkaviðurskiftum okk-
ara, men verður av nógvum mettur at vera
serføroyskur, og ein hóskandi háttur at vera
blíður uppá. Eg kundi tikið fleri áhugaverd
dømi, men lat hetta vera nóg mikið.
Grindadráp og føroyskur samleiki
Lat meg at enda í hesi ritroynd míni viðgera
eitt einstakt evni meira nágreiniliga enn hini.
Tað er grindadrápið, sum í 1832 fekk sína
fyrstu alment galdandi reglugerð, tá forna
siðvenjan varð gjørd til lóg. Tað er júst í
hesum árum, at tær allarfyrstu nálirnar til
tann ávøkstur, sum seinni skuldi verða tær
nýggju Føroyar, fara at spíra. Tann sokallaða
borgaraliga mentanin hevði nortið við Før-
oyar og vit fingu eisini eitt borgaraligt al-
menni.25 Myndugleikarnir høvdu fingið
áhuga fyri grindadrápinum. Áhugin var ikki
bert fyri búskaparliga týdninginum, men
eisini fyri hugmyndafrøðiliga týdningi
grindadrápsins. Tað er vert at leggja til
merkis, at danski amtmaðurin C. Pløyen í
1835 yrkti „En nye Vise om Grindefangsten
paa Færøerne", við niðurlagnum „Raske
drenge, grind at dræbe, det er vor lyst“,
vanliga nevnd „Grindavísan“. Ilt er at siga,
hvat føroyingar hava hugsað í sambandi við
grind fyrr. Sjálvandi hevur grindadráp verið
spennandi, tá sum nú, men man ikki tvøst og
spik sum matur hava lig'* fremst í huganum.
Við grindavísuni verður grindadrápið lyft
upp til eisini at vera annað enn bert tað at
royna at fáa upp í pott og í døgurðatrog. At
tað kom at verða danski amtmaðurin, sum
yrkti grindavísuna, eyðkennir á ein hátt før-
oyska samleikan um hesa tíð. Flann var helst
torførur at finna í ítøkiligum ímyndum. Var
heldur at finna samansjóðaður í dagligum
lívi og virki hjá tí einstaka. Teir hongdu ikki
sóknaronglar upp á glasstovuveggin til
prýðis, heldur funnu teir ein søguligan sam-
leika í kvæðunum, ið teir sjálvir sjóðaðu
saman við yrkadag sín.
Tað var ikki bert Pløyen, sum sá føroy-
ingar sum „raske drenge, grind at dræbe“,
tað gjørdu eisini Jákup doktari Jakobsen og
Billa Hansen fleiri ár seinni í tí barokku og
ikki sørt láturverdu grindavísuni, sum tey
yrktu saman í 1892, og sum gongur til „La
Marseillaise“. Her skal okkurt brot verða
endurgivið: