Fróðskaparrit - 01.01.1989, Qupperneq 30

34
AT FINNA ELLA UPPFINNA TAÐ FØROYSKA
)>•••
Upp til herðar í sjónum teir vaða,
knívar renna gjøgnum hálsar upp til skaft,
meðan hvalasveivirnar við kraft
sjógvin froyða sum harðasta glaða
í Jákup øði stakk,
á hvalabak hann sprakk;
hart sker hann, ansar ei slag av sveiv;
blóðskúm um oyrur dreiv. :,:
Reyð er vágin sum droyri at síggja;
vákn so hvassliga ripast frá borð;
særdur bólkur ein kann sær at flýggja,
:,: óður fer millum bátar við sor. :,:
Upp í loft reyðir sprænirnir standa;
hvalir stynjandi fara undir kav;
hoyr stavnar bresta niður av
hvalarygg - upp og niður teir danda.
:,: Renn vákn í hvølju fast!
lat muna hvørt eitt kast!
Deyðlúgvað grindin melur í kring,
nú tynnist við hvønn sting. :,:
Fløskan gongur so kør eftir dyst;
til dansin fara teir við lyst,
ikki ansa teir karmarnar vátar.
:,: Lat gella hart í grund!
lat dynja dans um stund
Nú sláið ring og kvøðið kátt!
lat runga grindatátt! :,:“26
Ein uppaftur nýggjari yrking hjá Mikkjali á
Ryggi um grind, stingur ikki upp fyri grinda-
vísuni hjá dr. Jakobsen og Billu Hansen. Her
skal eg bert endurgeva eitt ørindi:
Leikirnir gerast so villir og harðir.
Regnar av váknum á rodnandi sjógv.
Handfast og langt stinga garparnir snarir
glitrandi stál inn í búk og í bógv,
drepa og særa,
einki teir spara,
vátir av sjóroki,
kátir í blóðroki
draga inn hvastið við kvikari klógv.27
Grindadrápið fær ein víðfevndari týdning í
tí nýggju føroysku heimsmyndini. Hetta sæst
eisini á øðrum økjum. Miðskeiðis í 19. øld
fer Jákup Zacharias Andrasson (1819-1868)
á Argjum at smíða knívar og gera aðra
handverkslist. Skøft og slíðrar vóru úr
mahogni, seinni eisini úr ibenholti. í skaft og
slíðrar legði hann útskornar myndir av
kopari, messing ella, tá tað skuldi verða
nakað serstakt, úr perlumóður. Mynstrini
vóru ymiskt stúførd og geometrisk mynstur.
Hann gjørdi pyntiknívar, telgiknívar,
sprettiknívar, forskerarar og sjálvandi eisini
grindaknívar.28
„Prestar, læknar, fremmandir ferðamenn og
skipararnir á teimum útlendsku skipunum,
sum fiskaðu undir Føroyum, vóru grammir
at keypa skreytlutir frá Jákupi. Onglending-
ar vildu helst hava grindaknívar".
Listhandverkið helt áfram í ættini, og kendi
knívsmiðurin Peter Arge (1860-1920) byrj-
aði at leggja silvurmyndir í knívarnar. Petur
Arge livdi síni manndómsár í tjóðskapar-
rørsluni. Tað sum hendir nú, er at myndirnar
á knívunum broytast, soleiðis at tær at siga
bert avmynda lutir úr grindadrápinum:
grindahval, bát, grindaknív, hvalvákn, skutil
o.s.fr. lagt í mahogni eller ibenholt. Petur
Arge gjørdi eisini skrivisett, brævpressarar
o.a. við somu mynđum.29 Ein stórur partur
av framleiðslu hansara varð bílagt av emb-
ætismonnum ella sum gáva til útlendingar