Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 73

RÆTTARMÁLIÐ í FØROYUM
77
hesar samráðingar fram frá mai til juli 1947.
Urrit úr gerðabókini fyri hesar tingingar er
prentað í Løgtingstíðindum 1947 bls. 162 og
fram. Sjálvt orðaskiftið við tingingarnar er
ikki endurgivið í gerðabókini. Við tinging-
arnar komu fram uppskot frá A. Samuelsen,
Fólkaflokkinum, Andreas Møller, stjórn-
deildarstjóra í forsætismálaráðnum og Kr.
Djurhuus.
Uppskotið hjá Fólkaflokkinum og Andr.
Møller nevna ikki málspurningin.
I uppskotinum hjá Andr. Samuelsn verður
viðvíkjandi málinum sagt: „Det færøske
Sprogs Ligeret med dansk Sprog paa Fær-
øerne anerkendes“. I uppskotinum hjá Kr.
Djurhuus stóð: „Færøsk er Hovedsprog,
men Dansk skal læres lige saa godt og grun-
digt som færøsk, og Dansk kan anvendes
lige saa vel som Færøsk i alle offentlige For-
hold paa Færøerne.“ Tann endaliga orðingin
av málspurninginum í heimastýrislógini,
grein 11, gjørdist henda:
„Færøsk anerkendes som Hovedsproget,
men Dansk skal læres godt og omhyggeligt,
og Dansk kan lige saa vel som Færøsk an-
vendes i offentlige Forhold.
Ved Forelæggelse af Appelsager skal der
medfølge dansk Oversættelse af alle Akter
paa færøsk.“
Orðingin av 1. stk. er sostatt samsvarandi
uppskotinum hjá løgtinginum til tingingar-
grundarlag. Tað sæst ikki av tí skrivliga til-
farinum, hvør orsøkin er til 2. stk., sum helst
er tikið eftir føroysku rættargangslógini.
Tá ið Sjúrður Rasmussen cand. jur. í ein-
um responsum frá 10. juni 1986 til rættar-
nevnd løgtingsins endurgevur Poul Petersen
lic. jur., fyrrv. løgtingsmann, fyri at hava sagt,
at tað var ein treyt fyri greinini, at føroyskt
skuldi vera rættarmál hjá fúta og sorinskriv-
ara, og at 2. stk. tí varð sett inn í grein 11, so
er tað einki í tí skrivliga tilfarinum, sum
styðjar hesa fatan, og sum eftir mínum tykki
er beinleiðis ímóti orðaljóðinum í grein 11,
1. stk. Tað hevði eisini verið løgið, um ein
slík djúptøkin broyting, sum ongantíð hevði
verið upp á tal áður, var farin aftur við borð-
inum uttan at verða nevnd við einum einasta
orði í tí skrivaða tilfarinum.
Gongdin aftan á heimastýrislógina
Nýggj lógarkunngerð av donsku rættar-
gangslógini var komin 15. september 1953,
og varð uppskot til nýggja føroyska rættar-
gangslóg løgd fram í tinginum. Orðingin av
grein 149 var at kalla einsljóðandi við orð-
ingina, sum løgtingið hevði samtykt í 1943.
Uppskotið varð samtykt í løgtinginum og
síðan í fólkatinginum, og varð staðfest við
lóg nr. 95 frá 16.3.1960. Nýggjar føroyskar
rættargangsreglur vórðu staðfestar í 1965 og
1979. Báðar hesar lógir høvdu somu orðing
av grein 149 sum undanfarna rættargangslóg.
I februar 1986 legði landsstýrið fram upp-
skot í tinginum til nýggja føroyska rættar-
gangslóg. Orðingin í hesum uppskoti av
regluni í grein 149 var tann sama sum orð-
ingin í tágaldandi rættargangslóg. Uppskotið
varð beint í rættarnevndina, sum læt álit frá
sær 28. juli 1986. Ein samd rættarnevnd skeyt
upp at broyta grein 149, soleiðis at rættar-
málið við hægstarætt og landsrætt framvegis
skuldi vera danskt, tó at tað var loyvt at nýta
føroyskt mál, um rætturin helt seg hava nóg
góðan kunnleika til tess. Við sorinskrivara-
embætið skuldi rættarmálið vera føroyskt,
tó skuldi sorinskrivari, ákæri, advokatur ella
partur í málinum hava loyvi til at nýta danskt
mál, um viðkomandi ikki var førur fyri at
tosa ella skriva føroyskt. Rættarnevndin setti
samstundis fram tvey uppskot til samtyktar
rættarmálinum viðvíkjandi. Annað upp-