Fróðskaparrit - 01.01.1989, Page 124

128
FØROYSK KLÆÐIR
arnir eru úr steinkoli. Erman hevur ein seym
uttan, „sliss“ og ein knapp. Sjóstúkan hevur
kotakraga, men onga næling. Sjóstúkan úr
Saksun er ófóðrað, er 110 cm long, er seym-
að eins og tann úr Nólsoy, hevur 8 knapphol
og 8 knappar úr steinkoli. Sjóstúkan er næld,
bæði um ermagap, akslar og háls. Eitt
skreyteintak av føroyskum handverki. Forn-
minnissavnið eigur eisini eitt frakkakot
komið úr Kollafirði, uml. 100 ára gamalt.
Frakkakotið er seymað sum jakki við
flundruryggi („prinsessufacon“), er 46 cm
langt, hevur kotakraga og lumma inn frá
síðuni. Framman eru 8 knapphol og 8
knappar úr steinkoli. Frakkakotið er fóðrað
við blomstrutum flonelli. I skapi er frakka-
kotið rættiliga líkt tí, ið suðuroyingurin er í á
standmyndini í Normansdalen. Myndin
stendur í bókini Føroyar I.
Sjóstúkan í dag er eins og kjólin, J.Chr.
Svabo skrivar um, uttan tað, at ikki verður
rykt við føllum um mjadnarnar, bert sneitt
ella seymað við liðargeira. Klæðið er svart
handilsklæði, og knapparnir svartir. Stima-
knapparnir eru úr silvuri.
Yiðmerkingar til J.Chr. Svabo:
Samanborið við nútíðarklæðir minnir frá-
greiðingin um jakka ella sjóstúku meira um
kot, og frágreiðingin um kjólan meira um
sjóstúkuna, og tá ið J.Chr. Svabo síðani sig-
ur, at í staðin fyri kjólan er komin svartur
vaðmalsvestur, so hevur hetta heldur ikki
somu merking sum vesturin nú. J.Chr. Svabo
sigur vestin verða brúktan uttan á einum
„kalamankesvesti“. Óhugsandi er ikki, at
hetta er byrjan til knappatroyggjuna.
Yiðmerkingar til J. Landt:
J. Landt skrivar sjálvur, at hann ikki skrivar
úr egnum barmi, men hevur nýtt áður skriv-
aðar keldur. Hann hevur lisið J.Chr. Svabo,
áðrenn hann skrivar um sjóstúkuna. J. Landt
sigur vaðmalið vera tvískeftað. Her veldst
um, hvørja vevmálisku hann hevur brúkt.
Hevur hann skrivað eftir J.Chr. Svabo, er
einskeftað vaðmal vovið í klíggjavevi, tað
sama sum tvískeftað vaðmal vovið í flatvevi.
Ellen Andersen skrivar í bókini „Danske
Dragter i Moden i 1700-árene“: „Den dan-
ske betegnelse kjol svarer til fransk justau-
corps. Den stammer oprindelig fra en
bondekofte med middelalderlige traditioner,
dvs. en lang og vid overkjortel, med ret korte
ærmer. Det er denne overkjortel, der blev
annekteret af militæret og senere af civile
under navnet kjol“. Óhugsandi er ikki, at
navnið sjóstúka stavar frá tí franska justau-
corps, sum bæði í úttalu og frágreiðing av
sjálvum plagginum líkist rættiliga nógv.
Kotið
Lucas Debes skrivar um stuttan, víðan
„Kiortel.“ J.Chr. Svabo skrivar um stuttan
jakka, ið kallast „Koot“. Liturin er antin
gráur ella blandaður brúnur og korki.
Knapparnir eru stoyptir úr tini. J. Landt
skrivar um jakka, koftu ella sjóstúku, men
nevnir ikki kotið. Frágreiðingin um hetta
plagg, ið eg áður havi viðmerkt undir sjó-
stúkuni, líkist rættiliga nógv kotinum.
C.J. Graba sigur stuttan jakka verða brúkt-
an, sum íðuliga er seymaður úr hvítum vað-
mali. H.J.J. Sørensen skrivar: „De Ældre
bruge over denne Dragt en sort Vadmels
Kofte (Sjóstúga), som náer til Knæerne, man
har ogsá nu tildags begyndt at lade Koften
sye som en kort Overfrakke“. Seinni sigur
hann: „dog er Sjóstugan eller Kótet yderst“.