Morgunblaðið - 26.03.1988, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MARZ 1988
EUGEMAEATIl
Tengiliður miUi íslands og Ítalíu
eftirSimone
Mambriane
Fyrir nokkrum árum fór
Kristján Jóhannsson te-
nórsöngvari til Ítalíu til
að fullnuma sig í sönglist-
inni. Hann sótti tíma hjá
Gianni Poggi, frægum tenórsöngv-
ara sem á sjötta áratugnum gat
státað af rödd sem jafnaðist á við
Di Stefano og Del Monaco. Kristján
varð svo hrifinn að hann kom aftur
ári seinna ásamt Unu Elefsen. Una
hafði létta sópranrödd og þess
vegna kom Poggi henni til fyrrver-
andi nemanda síns sem rejmdar var
fyrir löngu orðin fræg söngkona.
Þannig hófust kynni Eugeniu Ratti
af íslandi. Að söngnáminu loknu
fór Una aftur til Reykjavíkur og
sagði Ingólfi Guðbrandssyni frá
Eugeniu. Það varð til þess að hann
bauð Ratti að koma og þjálfa söng-
fólk Pólyfónkórsins. Þetta var árið
1980 og Ratti er nú væntanleg til
íslands í fimmta skipti til þess að
halda hér söngnámskeið.
Hin lýríska sópransöngkona
Eugenia Ratti er fædd í Genova.
Hún byijaði bamung að syngja.
Hún var ekki nema sex ára þegar
hún söng „Vertu sæl gamla tíð“
úr La Traviata við píanóundirleik.
Hún söng fyrst á sviði fimmtán ára
ásamt Tito Schipa. Stóra stundin í
lífí Ratti rann upp heima hjá frænda
hennar í Piacenza þar sem hún
dvaldi í fríi (þetta var einmitt á
Vigolo Marchese þar sem Ratti býr
núna). Ratti naut þess að syngja
undir berum himni og Poggi sem
þá var á hátindi ferils síns heyrði
til hennar. Hann fór með hana í
Scala-óperuna í Mílanó í áheym hjá
Victor De Sabata og Carlo Maria
Giulini. Ratti reyndist alls ófeiminn
SCALA
í MARS
1955
Niðurbrotin eftir að hafa fengið
skammir frá Maríu Callas.
Leonard Bernstein huggar Ratti
(ofan til vinstri).
Ásamt leikstjóranum Luchino
Visconti (ofan til hægri)
María Callas og Eugenia Ratti
I hlutverkum sínum í
Svefngenglinum (fyrir neðan).
við þessa frægu menn. Hún söng
fyrir þá „Það er skrýtið" úr La
Traviata og var þegar komin í hóp
hinna útvöldu.
í janúar 1955 söng hún í fyrsta
sinn við Scala-óperuna í Ástar-
drykknum. Giulini var hljómsveitar-
stjóri og Zeffirelli leikstjóri. Hún
söng líka í Töfraskyttunni og Eug-
enio Montale skrifaði eftirfarandi í
„Aftanpóstinn": „Óvænt sending af
himnum ofan ... blátt áfram og
sjálfsömgg, með mikla, ömgga og
hrífandi söngrödd sem gefur aðeins
tilefni til björtustu framtíðarvona."
í marsmánuði fær hún næstveiga-
mesta hlutverkið á eftir Maríu Call-
as í Svefngenglinum undir stjóm
Bemsteins og Visconti var leik-
stjóri. Ratti litla var hún kölluð
vegna þess hvað hún var ung að
ámm — hún var ekki einu sinni
orðin tvítug og stjama hennar var
farin að skína meðal annarra
frægra stjama á þessari gullöld
lýrískra söngvara í ítalskri söng-
sögu. I kjölfarið fylgdu viðburðarík
ár ótrúlegs frama sem sést best ef
litið er á fjölda þeirra ópera sem
hún hefur leikið í, en þær em rösk-
lega fimmtíu. Hún hefur sungið
undir stjórn frægra hljómsveitar-
stjóra. Á meðal þeirra frægustu em
nöfn á borð við De Sabata (fjöl-
skylduvinur og guðfaðir frumburð-
arins Súsönnu) Giulini, Bemstein,
Votto, Serafín, Walter, Cantelli,
Karajan, Abbodo, Mitropoulos.
Leikstjórar hennar em einnig fræg-
ir: Luchino Visconti, Franco Zeffí-
relli og Giorgio Strehler. Hún hefur
sungið með svo mörgum frægum
söngvumm að of langt mál yrði að
telja þá upp — þó ekki væm nefnd-
ir nema þeir frægustu.
Allan tímann meðan Callas er
drottning á Scala er Ratti staðgeng-
ill hennar. Ratti dáist að henni,
verður vinkona hennar og tekur
María Callas i hlutverki sínu í Madam Butterfly. Áletrunin er svo-
hljóðandi: „Til hinnar frábæru Eugeniu Ratti með bestu óskum um
bjarta framtíð".
Mhmhigar Eugeniu Ratti
um Maríu Callas
Itilefni þess að tíu ár em liðin
frá dauða Maríu Callas hafa
fjöldamörg viðtöl verið tekin
við söngvara sem sungu með
henni. Vitnisburður Eugeniu
Ratti er ómetanlegur bæði vegna
þess að nú getur hún metið hlutina
úr hæfilegri fjarlægð og einnig
vegna þess að Ratti man ýmis eftir-
minnileg smáatvik sem varpa ljósi
á persónu Maríu Callas. Ratti var
staðgengill þessarar miklu ópem-
söngkonu í hlutverkum sem hæfðu
rödd hennar (Fiorilla í Tyrkjanum
á Ítalíu, Rosína, Gioconda Violetta,
Amelia og svo framvegis). í mars
og apríl 1955 söng Ratti með Call-
as á tíu sýningum í Svefngenglin-
um. Tveimur ámm seinna var hann
settur á svið fímm sinnum í Scala-
ópemnni. Af báðum þessum ópemm
em til plötuupptökur af fyrstu sýn-
mgunum.
María Callas átti sinn þátt í að
móta Eugeniu Ratti í upphafi söng-
ferils hennar. Á lokaæfíngu á
Sveftigenglinum mætti Ratti fímm
mínútum áður en sýningin átti að
hefjast. Hún átti að byrja á því að
syngja aríu í hlutverki Lisu: „í dag
ríkir gleðin, í dag er hátíð." María
öskraði á hana: „Þú þekkir hvorki
léikhúsið né lífið, ef eitthvað á að
verða úr þér þá skaltu fyrst læra
að taka listina alvarlega og mæta
stundvíslega." Eugenia fór að há-
gráta en Leonard Bemstein hugg-
aði hana. Eugenia Ratti getur þakk-
að Maríu Callas það að upp frá
þessu fór hún að taka list sína alvar-
lega og ná smám saman þeim ár-
angri sem færði henni frama.
Callas var fádæma iðin við æf-
ingar og sýndi ávallt að hún var
mikill listamaður. Hinar endalausu
æfingar á Svefngenglinum (vegna
þess að Luchino Visconti vildi að
þetta yrði fullkomið) fóm fram fyr-
ir framan speglana í danssal Scala-
leikhússins. Eugeniu er minnisstætt
að dag einn söng María „ó hve ég
dái þig“ með ijóluvönd í höndunum
og henni „virtust blómin vaxa í
fögmm höndum söngkonunnar
vegna yndislegra hreyfínga þeirra".
Vorið 1955 var Callas óvenjulega
slæm á taugum og ef til vill af
heilsufarsástæðum. Búningsher-
bergi Ratti var við hliðina á her-
bergi Maríu Callas og þaðan heyrði
hún oft hrópað: „Battistaaa!!!" en
eiginmaðurinn hét Battista Meneg-
hini. Einn af duttlungum stjömunn-
ar var að kalla Eugeniu „smástelp-
una“ og hún hætti því ekki fyrr en
kennarinn Gavazzeni hótaði henni
því að „smástelpan" fengi hennar
hlutverk. Upp frá þessu tókst góð
vinátta milli_ stjömunnar og smá-
stelpunnar. Á þessum tíma var heitt
í kolunum milli aðdáenda Renötu
Tebaldi og Maríu Callas. Morgun
einn sátu María og Eugenia á Biffi-
Scala, kaffíteríu listamannanna og
þá spyr Callas með þjósti hvort það
sé satt að Ratti hafi fullyrt að keppi-
nautur hennar væri betri söngkona
en hún sjálf. Eugenia vísaði þessu
umsvifalaust á bug, sagðist aldrei
hafa sagt neitt í þá veru. Hin skap-
bráða María lét sér þá nægja að