Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1965, Qupperneq 1

KRISTJÁN ELDJÁRN
KUML ÚR HEIÐNUM SIÐ, FUNDIN
Á SÍÐUSTU ÁRUM
Inngangur.
Árið 1956 kom út bókin Kuml og haugfé úr heiðnum siö á íslandi,
þar sem gerð var grein fyrir öllum heiðnum gröfum, sem þá var kunn-
ugt, að fundizt hefðu hér á landi fyrir árslok 1955. Voru fundar-
staðir alls 123, en á ærið mörgum stöðum voru grafirnar fleiri en
ein, kumlateigar, og fjöldi kumlanna allra talinn 246.
Á þeim 9 árum, sem liðin eru, síðan bókin kom út, hefur kumla-
talan aukizt verulega með tilkomu nýrra funda. í Árbók 1957—1958
gerði ég grein fyrir kumlum á þremur fundarstöðum norðanlands og
lét svo um mælt í inngangsorðum, að ætlunin væri að birta í Árbók
jafnótt þau kuml, sem við bættust, en efndir hafa engar orðið á því
fyrirheiti fyrr en nú, að hér birtast greinargerðir um öll kuml, sem
bætzt hafa við, síðan Árbók 1957—1958 kom út, til ársloka 1964, og
er þó ein undantekning, biti sem um munar, bátskumlið góða í Vatns-
dal í Patreksfirði, sem Þór Magnússon rannsakaði að mestu leyti
sumarið 1964. Þegar gengið er frá þessu árbókarhefti, á enn eftir
að fara á staðinn og gera þar síðustu könnun, og auk þess er fund-
urinn allur í stærra broti en gengur og gerist, svo að tæplega hefur
enn unnizt ráðrúm til þess að kryfja hann til mergjar. Grein um
hann bíður því næstu Árbókar. Allt annað er meðtalið, jafnvel nokkr-
ir beinafundir, sem ekki er fullvíst, að séu frá heiðnum tíma. Dag-
setning neðan við fyrirsögn hvers þáttar merkir komudag fornleif-
anna til Þjóðminjasafnsins.
Hér á eftir er kumlunum raðað í sömu landfræðilegu röð og í
Kumlum og haugfé, byrjað á Rangárvallasýslu og haldið vestur, norð-
ur og austur um land. Með eru talin í röðinni síðara kumlið á
Selfossi, kuml í Syðra-Krossanesi, kuml í Skarðsvík undir Jökli og
á Gömlu Grímsstöðum á Fjöllum, en aðeins vitnað til greina, sem