Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1965, Blaðsíða 47

KUML ÚR HEIÐNUM SIÐ
51
en ég hirti beinin seinna sama sumar. Eiöur skýrir svo frá í bréfi sínu, að mjög
hafi þótt reimt hjá Mannholti hér fyrrum, en getur þess þó til, að það hafi
ef til vill ekki verið fyrr en eftir að Jón gamli Ólafsson, afi Steingríms Eyfjörðs
læknis, gróf í holtið og fann beinin fyrstur manna, svo að vitað sé, en það mun
hafa verið um 1870 (sbr. Kuml og haugfé bls. 135).
Jón Steffensen telur, að höfuðkúpan geti átt við einhverja þeirra beinagrinda,
sem áður var kunnugt um.
LangahUö, Skriðuhreppur, EyjafjarOarsýsla.
18. 8. 1964.
Rétt fyrir ofan bæinn i Lönguhlíð í Hörgárdal i Eyjafjarðarsýslu (um 50 m)
var til skamms tíma hóll og laut eða dokk rétt norðan við. Á hólnum var hest-
húskofi eða hlaða. Haustið 1963, í október, lét Hermann Valgeirsson, bóndi í
Lönguhlíð, jarðýtu bylta tóftum þessara húsa, í því skyni að laga til í kringum
nýtt steinhús, sem byggt er þar sem gamli bærinn stóð, rétt niður undan hóln-
um. Ýtt var ofan af hólnum niður eftir brekkunni og einkum ofan i dokkina
norðan við hann. Ofurlítill snjór var á jörðu, þegar ýtt var, og tók Hermann
ekki eftir neinu óvenjulegu í flaginu.
Með vori 1964 varð hann þess var, að beinaslóð iá niður eftir flaginu og
komst að raun um, að það voru mannabein. Skýrði liann Eiði Guðmundssyni
á Þúfnavöllum frá þessu, en hann tilkynnti aftur á Þjóðminjasafnið. Kom ég á
staðinn hinn 6. ág. 1964 og hafði tal af Hermanni. Hann hafði þá tínt saman
það sem hann hafði séð af beinum, en til viðbótar fundum við nú nokkur bein
í flaginu. Engin tiltök sýndust mér að gera þarna neina rannsókn, og lét ég
nægja að reyna að gera mér grein fyrir staðháttum. Beinin virðast hafa borizt
ofan af hólnum niður eftir brekkunni. Ekkert grjót var með þeim. Þetta er
sundurlaust hrafl, en sýnilega er það úr a. m. k. fjórum einstaklingum, tveimur
fullorðnum, stálpuðu barni og ungbarni. Aðeins ein hauskúpa er með. Nokkur
hrossbein eru einnig með, en ógerningur er nú að gera sér ljóst, hvort þau
hafa verið með mannabeinunum upphaflega eða hvort þau kunna að vera úr
sorphaug, því að á einum stað i flaginu vottaði fyrir sorphaugslagi, en utan
við lautina hafði verið gríðarstór ösku- og sorphaugur, sem nú er búið að ýta
ofan af.
Ekki er vitað til þess, að kirkja eða bænhús hafi verið í Lönguhlíð, engar rit-
aðar heimildir finnast um slíkt, en þó kynni svo að hafa verið snemma á öld-
um. Engir hlutir fundust með beinunum, engar ryðleifar eða neitt, sem benti
«1 heiðins grafsiðar, og má segja, að vant sé um að dæma, hvernig stendur á
beinum þessum. En sennilega hafa menn verið heygðir eða jarðaðir þarna á
hólnum annaðhvort í heiðni eða frumkristni, en gröfunum verið rótað endur
tyrir löngu. Mér þykir sennilegt, að þannig hafi menn verið grafnir allnærri
bæjum i fyrstu kristni, áður en skipan komst á um kirkjugarða, og þessi beina-
fundur og fleiri skýrist á þann hátt.
12. Hólar, Öxnadalshreppur, Eyjafjarðarsýsla.
1. kuml. Eiður Guðmundsson hreppstjóri á Þúfnavöllum í Hörg--
ai'dal skrifaði mér hinn 24. júlí 1962 og skýrði frá mannabeina-
fundi í Hólum í Öxnadal, þar sem verið hafði fyrrum kotbýlið
svokölluðum Parti, mitt á milli Hóla og Engimýrar.