Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1965, Blaðsíða 2

6
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Gísli Gestsson og Þorkell Grímsson birta um þau þegar hér á eftir,
því að þeir rannsökuðu kumlin og skrifuðu um þau skýrslur. I lok
þessarar greinar er svo með fáum orðum dregið fram það, sem
helzt má til tíðinda telja á vettvangi kumla og haugfjár hér á landi,
síðan kumlabókin kom út.
Þess skal getið með þakklæti, að allt, sem sagt er um kyn og
aldur hinna heygðu, er vitneskja, sem formaður Fornleifafélagsins,
Jón Steffensen prófessor, hefur góðfúslega látið í té.
1. Hábær, Djúpárhreppur, Rangárvallasýsla.
2U. 1. 1958.
Með öruggri vissu má telja, að heiðinn kumlateigur hafi verið þar
sem nú er kirkjugarðurinn í Hábæ í Þykkvabæ. Kirkja var lögð nið-
ur að Háfi árið 1914 og flutt að Hábæ. Var hún byggð um 150 m
vestur frá bænum, á ræktuðu túni, og kirkjugarður gerður umhverfis.
Haustið 1919 voru tvö sjórekin lík af óþekktum útlendingum jörð-
uð í Hábæ. Var gröf þeirra tekin í norðvesturhorni kirkjugarðsins.
Þá fann Jón Jónsson í Skinnum spjótsodd fornan, sem sendur var
Þjóðminjasafninu árið eftir (Þjms. 8209), en annars er ekki fleira
um fundinn eða tildrög hans vitað.
í janúar 1958 var tekin gröf (að Jóni Sigurðssyni í Bjóluhjáleigu)
i norðvesturhorni garðsins, austan við útlendingaleiðið. Á mótum
sands og moldar, en þó öllu heldur neðst í moldarlaginu, á um 1,50
m dýpi, stóð fúin spýta út úr suðurvegg grafarinnar, rétt vestan við
miðju. Þessi spýta reyndist vera um 18 sm löng og var efsti hluti
axarskafts, en axarblaðið fannst, þegar til var grafið, og hjá því
skjaldarbóla heil, en brotnaði í meðförum. Ekki fannst þarna annað,
en í vesturenda grafarinnar var einkennilegt holrúm með harðri og
líkt og ryðkenndri skán innan í. Rúm þetta var tómt efst, en neðar var
í því dökkleitt, laust kusk. Gryfja þessi var 40—50 sm djúp, en ekki
varð hún könnuð til fulls, og mun enn óhreyfður nokkur hluti hennar
í haftinu milli útlendingaleiðisins og leiðis Jóns Sigurðssonar. Ekkert
samband sást milli vopnanna og þessarar gryfju.
Tveimur grafarlengdum austar og einni grafarbreidd sunnar fund-
ust mannstennur, þegar þar var tekin gröf í desember 1957 (að Eyj-
ólfi bónda í Tobbakoti).
Loks er svo þess að geta, að mannsbeinagrind fannst, þegar byggt
var húsið Kirkjuhvoll um 50 m NV frá norðvesturhorni kirkjugarðs-
ins. Hún var mjög fúin, en sjá mátti, að hinn dauði hafði verið lagð-