Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1965, Qupperneq 58

62
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
mynd). Ofan við þetta mikla öskulag var 50 sm þykkt lag af fok-
moldum með a. m. k. tveimur þunnum öskulögum ofarlega, en þá
tók við 5 sm þykkt öskulag, sem Sigurður Þórarinsson telur ekki
vafa á, að sé frá Kötlugosi 1416. Ofan við voru svo til skiptis sams-
konar öskulög og fokmoldarlög alla leið upp að grasrót, sem er
1,50 m frá yfirborði leiðisins, en 2 m ofan við steinaraðirnar í jaðri
þess. Mest ber á fjórum þykkum öskulögum, sem Sigurður Þórarins-
son telur frá Kötlu 1918, 1755, 1625 og 1416, eins og þegar er sagt.
Eftir þykkt moldarlagsins næst undir því lagi mætti ætla, að þykka
öskulagið ofan á leiðinu væri ekki yngra en frá 10. öld. Líklega er
það frá Kötlu.
1 miðju leiðinu var gröf, óreglulega kringlótt eða sporöskju-
löguð, 1,50 m að lengd, rösklega 1 m að breidd, en dýpt hennar
frá steinaröðunum reyndist 1 m, og er það nokkurn veginn dýpt
hennar frá upprunalegu yfirborði. Á grafarbotninum var beina-
grind úr hesti, og lá hún í eðlilegum stellingum með hrygg við suð-
urhlið, háls hringaðan í vesturenda og hausinn við norðurhlið, og
var hann í réttri afstöðu við hálsliðina og hefur augljóslega ekki
verið höggvinn af. Ofan á beinunum í miðri gröf, en ekki uppi á
hrosshausnum, voru jdrnmél úr beizli, venjuleg að gerð, annað mélið
nokkru lengra en hitt. Á þeim hringnum, sem heill er, er járnsvipt,
sem höfuðleðrið hefur verið neglt við, líkt og á 8. mynd í Vikinge-
tidens redskaper. Naglarnir hafa kúpta hausa. Auk mélanna fannst
gjarðarhringja venjuleg, eins og áður greinir, en ekki er sagt,
hvar hún var í kumlinu.
Báðum megin við hrossgröfina, í báðum endum steinlagningar-
innar, var óhreyfður jarðvegur, og er sýnilegt, að enginn maður
hefur verið heygður í þessu kumli. Þetta er hrossgröf með sér-
stakri viðhöfn gerð og á sér ekki áður líka hér á landi, en ýmislega
lagaðar steinlagningar umhverfis kuml eru vel þekktar á Norður-
löndum. Aftur á móti er það áður kunnugt hér á landi, að kuml-
hestar voru stundum heygðir sér nálægt kumli þess manns, sem
þeir fylgdu (sbr. Kuml og haugfé, bls. 247), og verður því að
telja, að með þessu hrosskumli hafi verið mannskuml, sem annað-
hvort er komið í ána ellegar dylst enn undir bakkanum, því að
víst verður að telja, að fundur þessi sé frá heiðni. Til þess bendir
bæði sjálfur hann og dýpt hans í jarðlögum. Eftirtektarvert er,
hversu lágt kumlið er sett, miðað við bæinn, en áin hefur hins
vegar ekki runnið eins hátt fyrr á öldum og hún gerir nú, hún
hefur á löngum tíma borið mikið undir sig.