Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1971, Page 77

tjarnarkot og veiðivötn
77
á afréttum, einkum við Veiðivötn. Lagði hann mikið kapp á veiði-
skapinn, bæði álfta og silunga, og aflaði oft vel. Við hann er kenndur
Ampapollur í Veiðivötnum, en Ampi var gælunafn hans, að minnsta
kosti í fjallaferðum. Svo heillaður varð Arnbjörn af Veiðivötnum
að sumarið 1880, þegar hann var 64 ára gamall, brá hann búi í Krók-
túni og flutti ásamt konu sinni með litla búslóð að Tjaldvatni. Þar
gerði hann sér skúta inn í hraunhól þann, sem síðan er nefndur Ampa-
hóll, og byggði forskála fram af. Þetta var þröng vistarvera, súg-
mikil og svo lág að kona hans gat vart setið þar upprétt við rokk-
inn. Um haustið sótti sonur Arnbjarnar foreldra sína; voru þau
þá komin í þrot af kulda og skorti, þar eð silungsbirgðir þeirra
höfðu eyðilagzt og var Arnbjörn búinn að fá skyrbjúg, en kona hans
nær lögzt í kör. Þau hjón hresstust brátt aftur og bjuggu áfram
til dauðadags í Króktúni. Arnbjörn dó 5 árum síðar og varð þessi
hans síðasta för til Veiðivatna.11
Hér á við að minnast þess að áður hefir verið búið í nágrenni
Veiðivatna, en það voru íbúar skúta í Snjóöldufjallgarði, líklega
útilegumenn, sem stunduðu silungsveiði og fugla, en miklu var
það fyrr en Arnbjörn gisti Vötnin, og hefir þessu áður verið lýst
hér í Árbókinni og víðar.12 0g úr því talið berst að útilegumönnum,
er rétt að bæta við lítilli sögu. Brandur hét maður, er bjó ásamt
bræðrum sínum á Merkihvoli í Landsveit frá 1819—1829, að jörðin
fór endanlega í eyði, enda efsta jörð á Landi. Þeir Merkihvols-
bræður voru miklir veiðimenn, og eitt sinn er Brandur lá einn við
veiðiskap við Vötnin skaut hann útilegumann þar í kofadyrum,
er hann vildi ryðjast inn til Brands, segir sagan.13
Sumarið 1889 dvaldi Þorvaldur Thoroddsen við Veiðivötn í 5
daga, og er lýsing hans á Vötnunum í Ferðabók hans miklu full-
komnari en allar eldri lýsingar.14 Fylgdarmaður var, auk Ögmund-
ar Sigurðssonar, Ólafur bóndi Jónsson í Austvaðsholti á Landi, þaul-
kunnugur maður. Þorvaldur notar einkum örnefni, sem Landmenn
nota, svo sem Veiðivötn og Snjóalda, en þó talar hann ekki um Snjó-
öldufjallgarð, svo sem Landmenn gera, heldur notar hann Tungn-
árfjallgarð sem samheiti á Snjóöldu og Snjóöldufjallgarði og ef
til vill fleiri fjöllum innar. Einnig hefir ruglazt nokkuð röðin á
vötnunum. Hann telur að næstnyrzta vatnið sé nafnlaust, en efsta
vatnið sé kallað Litlisjór. Þetta er vafalaust rangt. Næstnyrzta
vatnið heitir áreiðanlega Grænavatn, en næstsyðsta vatnið er nafn-
laust smávatn, í seinni tíð stundum nefnt Ónýtavatn fremra. Þar
eð Þorvaldur áleit næstnyrzta vatnið nafnlaust, hélt hann að nafn