Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1971, Síða 111

staursetning
111
myndað allt ofan á kistulok, og heldur þá um leið ræðu eftir hinn
látna, hafi hann verið um það beðinn. Annars les hann yfir gröfinni
eða leiðinu lesningu þá, er handbókin - nú helgisiðabókin - tiltekur,
og lætur syngja sálma eins og vanalega tíðkast. Svo er athöfninni
lokið og helgisiðum kirkjunnar fullnægt með öllu.
Hvers vegna finnst mönnum nú þessi greftrunaraðferð tæplega
boðleg eða mega ekki eiga sér stað? Því er fljótsvarað. Af því, að
þessi óvanalega jarðsetningaraðferð er í seinni tíð orðin mjög fátíð
og jafnvel óþekkt, nema helzt á útkjálkum landsins, þar sem fyrir
getur komið, að bráðnauðsynlegt sé að grípa til þessarar greftrunar-
aðferðar, t. d. hafi hinn látni dáið úr mjög næmum og smitandi sjúk-
dómi, svo að hinum eftirlifandi geti stafað hætta af - eða bara að
mjög heitt sé í tíðinni.
Annars verður það nákvæmlega hið sama frá kirkjunnar helgi-
siðasjónarmiði að staursetja lík og að skíra barn skemmri skírn.
Barnið er skírt skemmri skírn einkum sé það veikt eða eitthvað las-
burða og eigi unnt að ná í prest til þess að það eigi deyi óskírt. Hinn
látni er staursettur af sömu ástæðu, að eigi næst í prest, vegalengdar
eða ófærðar eða annarra ástæðna vegna, til þess að hinn látni eigi
smiti út frá sér með því að standa lengi uppi.
Enginn hneykslast á skemmri skírn, af því að hún tíðkast mjög
víða, einkum á útkjálkum, en mönnum finnst staursetning óvið-
felldin, af því að hún tíðkast lítið eða alls ekki nema á útkjálkum.
Annars skal ég leyfa mér í sambandi hér við að geta þess, að
norðantil í Noregi, Svíaríki og Rússlandi tíðkast staursetning enn
þann dag í dag og þykir oft sjálfsögð undir vissum kringumstæðum.
Þegar ég fyrir 38 árum dvaldist í Chicago í Vesturheimi skýrði
prestur einn þar í borginni mér frá því, að staursetning tíðkaðist
mjög í nyrztu héruðum Norður-Ameríku.
Það er því ekkert að furða sig á, þótt staursetning geti komið
fyrir hér norður á Ströndum, eins og líka prófessor Einar Arnórs-
son gerir ráð fyrir í kirkjurétti sínum. Hitt gegnir meiri furðu, að
læknar eigi þegar fyrir löngu skuli hafa fyrirskipað staursetningu
undir vissum kringumstæðum er eigi næst í prest.
P. t. ísafirði, 12. okt. 1934.
R. M. Jónsson."
Við þessa skýru og greinargóðu frásögn sr. Magnúsar er raunar
litlu að bæta. Svo virðist helzt sem prófastur hafi haft veður af þess-
ari greftrunaraðferð og fundizt hún óeðlileg eða ósamrýmanleg at-